Değirmendere, Gölcük

Aşağı ve Yukarı Değirmendere'nin Roma ve Bizans dönemlerinde meskûn olduğunu gösteren kalıntılar bulunmaktadır. Meselâ: Yüzbaşılar'da temel açılırken çıkan lahidler, Tekelikoy'da İmparator Herakliyus tarafından yaptırılmış olan deniz hamamı kalıntıları (Kocaeli Yıllığı, 1967, s. 168), İn-libağ ve Kuruçeşme'de kilise kalıntıları, Eskiya-lı'dan biraz daha batıda deniz içindeki temeller ve bir değirmen taşı, Yukarı Değirmendere Soğuk su'nun batı tarafındaki tepede bulunan Ayazma çok kimse tarafından bilinir.

Bütün tahrih defterlerinde mevcut olan eski Değirmendere, günümüzdeki Yukarı Değirmendere mahallesi olup, bölgemizin büyük köylerinden biri idi. Aşağı Değirmendere'de önceleri sadece iskele, mağaza denilen depolar, bir kahve ve Eskiyalı Camii (1864'te yapılmıştır) bulunurken, İstiklâl Harbi'nin zaferle sonuçlanmasından sonra halk mahalleden aşağı inmeye başlamıştır.

Değirmendere, Kanunî döneminde Rumelihisarı muhafızlarına timar olarak veriliyordu. Önceler: buğday, arpa, yulaf ziraati yapılır, üzüm, meyve kuru soğan, ceviz, zeytin, kestane, kızılcık, armui ve kiraz yetiştirilirken son bir buçuk asırdır tanır ziraati terkedilmiştir.

Yaklaşık 150 yıl önce de "Değirmendere Fındığı" diye meşhur olan taze fındık yetiştirilmeye başlanmıştır. Halkın bir kısmı denizci olup İstanbul'a mahsûl götüren kayıkları vardı. 40-50 yıl ev veline kadar odunculuk da yapılırdı. Tahrir defterinden öğrendiğimize göre mahallede 4 değirmen bulunuyordu.

Yukarı Değirmendere'de bulunan cami, Kanunî'nin Bâbü's-Sa'âde Ağası Hacı Dâvud Ağa tarafından yaptırılmış olup zengin vakıfları vardı. Eskiyalı'daki cami ise Bedestânî Hacı Hüseyin Efendi tarafından yaptırılmış olup vakıfları bulunuyordu (Merhumun ayrıca Tatar insaniye Mahalleninde de bir camii vardı). Ayrıca Mihrişah Valide Sultan, Sadrâzam Nasuh Paşazade Ali Bey vakfına ait araziler, Suyolu vakfı, Hacı Ahmed Ağa vakfı vardı. Son yıllarda Değirmendereli Hacı Halit Er-kut (1909-1988) merhum tarafından kurulan vakıf, Değirmendere'de bir hastahane, bir lise yaptırmış, birçok üniversite öğrencisine burs vermektedir.

yukarı Değirmendere Seki mahallesinde Ab-durrahman Dede türbesi ziyaretgâhtır. Türk edebiyatı tarihinin en uzun ömürlü dergisi olan Ser-vet-i. Fünûn'un sahibi, mebus Ahmed îhsan Bey yaklaşık 50 yıl kadar Değirmendere sahilindeki köşkünde oturmuş, vefatından sonra da Garipler mezarlığında defnolunmuştur. Damadı emekli Albay Prof. Dr. Murat Cankat Bey de yanında med-fundur.

Mahallede iki hamam bulunurken biri tamamen, diğeri kısmen yıkılmıştır. Bazıları kitabeli olan çok miktardaki çeşmelerin tamamı yıktırılarak yok edilmiştir.

Gölcük ilçe merkezinin Değirmendere'y e nakli sebebiyle belediye 1.VI.1944 tarihinde kurulmuş, 1955 Nisan'ında teşkil edilen Yalı Değirmendere nahiyesinin merkezi olmuştur. Haritası evvelâ 1947'de yapılmış, sonradan 1953'te ilâve edilen yeni sahaların da haritası meydana getirilmiştir. 1950'de de ilk imar planı yapılmıştır. içinde "Değirmenderesi", "Değirmendere"'ye dönmüştür.

Değirmendere'nin gelişip, büyümesinde Gölcük Tersanesi'nin kurulması ve İzmit ile İstanbul arasındaki sanayi faaliyetlerinin etkileri gözlemlenmektedir.Önceleri Gölcük'ten daha fazla nüfusa sahip olan belde,sanayi ve tershanelerin Gölcüğe kurulmasından dolayı,Gölcüğe bağlı belde konumuna düşmüştür,2009 Yerel Seçimlerinde tamamiyle Gölcük'e bağlanmıştır.

17 Ağustos 1999 depreminde, Değirmendere çok hasar görmüş, çok sayıda can ve mal kaybı yaşanmış, bu da Değirmendere nüfusunu etkilemiştir.

Değirmendere, Marmara Bölgesi'nde Kocaeli sınırlarında Gölcük'e bağlı bir eski bir mahalledir. Doğusunda Gölcük ilçesi, batısında Halıdere, kuzeyinde İzmit Körfezi ve Örcün Köyü'nün ile çevrilidir. Belde kuzeyden Marmara Denizi, güneyde ise Kuyumcu Dağı ile çevrilidir.

• 1960 Mustafa Kemal Akcan
• 1968-1977 Saniye Altuncu
• 1977-1984 Faruk Demirer
• 1984-1989 İbrahim Kaba
• 1989-2004 Ertuğrul Akalın
• 2004-2009 Hasan Özer

Sırayla başkanlığını yapmış ve ardından Gölcük'e bağlanarak belediye statüsünü yitirmiştir.

2013 yılı nüfus sayımına göre beldenin nüfusu 36.743' tür.

Mahalle Nüfusları;

Topçular 6.948

Değirmendere Merkez 6.580

Yüzbaşılar 6.499

Atatürk 6.279

Değirmendere Yalı 4.927

Cumhuriyet 3.761

Yukarı 1.749

Toplam : 36.743

Yıllara göre belde nüfus verileri

Gölcük ilçesine göre daha turistik özellikler taşımaktadır. Bölgenin en meşhur yiyeceği olan Değirmendere fındığından adını alan Fındık Festivali her yaz düzenlenir ve festival kapsamında 1993 yılında Mimar Sinan Üniversitesi ve Değirmendere Belediyesi ortak girişimi ile dönemin belediye başkanı Ertuğrul Akalın tarafından başlatılan Uluslararası Ahşap Sempozyumuna yurt dışı ve içinden birçok sanatçı katılır. Ayrıca Değirmendere, dünyanın ilk açık hava ahşap heykel müzesine sahiptir.[1] Uluslararası Değirmendere Zühtü Müridoğlu Ahşap Heykel Sempozyumu belediyenin kapanması ile birlikte Çankaya Belediye sponsorluğunda Ankara'da devam etmektedir. Çankaya Belediyesi uluslararası Değirmendere Zühtü Müridoğlu Ahşap Heykel Sempozyumu yürütme kurulu başkanlığını hâlen eski Değirmendere Belediye Başkanı Ertuğrul Akalın yürütmektedir.