Cemal Keşmir

Cemal Keşmir (1862 İbradı - 29 Eylül 1949 İstanbul) Osmanlı Devleti'nin son döneminde çeşitli valilik ve hükûmet nazırlıklarında bulunmuş bir devlet adamı[1].

Cemal Bey 1862 yılında Antalya'nın İbradı bucağında doğmuştur. Babası Ahmed Nazif Efendi'ydi. Fatih Rüştiyesini bitirmiş, Mekteb-i Mülkiye'ye devam etmiştir. 1884 yılından başlayarak nahiye müdürlüğü, kaymakamlık ve mutasarrıflıklarda bulundu. 1912 yılında Mamuret-ül Aziz (Elazığ) valiliğine atandı. Ermeni tehciri'nin başladığı günlerde Ermenileri koruduğu gerekçesiyle İttihat ve Terakki Partisi tarafından 1 Mayıs 1915 tarihinde görevden alındı[2]. Ermeni yanlısı görüldüğü için Artin Cemal takma adıyla anılmaya başlamıştır. Uzun süre görevden uzakta kaldı. Ancak Mütareke döneminde İttihat ve Terakki Partisi'nin hükûmetten ayrılması üzerine 28 Kasım 1918 tarihinde tekrar Konya Valiliğine getirildi. 7 Mart 1919 tarihinde Damat Ferit Paşa hükûmetine Dahiliye Nazırı atanarak Konya'dan ayrılarak İstanbul'a gitti.

24 Nisan 1919 tarihinde tekrar Konya Valiliğine atandı. Ancak Kuvâ-yi Milliyecilere karşı olan tutumu yüzünden görevini bırakarak İstanbul'a kaçtı. 31 Temmuz 1920 tarihinde kurulan 5. Damat Ferit Paşa kabinesinde Ticaret ve Ziraat Nazırı olarak görev yaptı. Milli Mücadeleye karşı olan tutumunu sürdürdüğü için 1923 yılında vatan hainliği suçuyla yargılanan Yüzellilikler'in arasında yer aldı. 1924 yılında yurt dışı edilerek Romanya'ya gitti. 1938 yılına kadar Köstence'de yaşadıktan sonra çıkan af sonucu Türkiye'ye geri döndü. 29 Eylül 1949 yılında öldü.