Blog haberciliği

Blog ya da weblog günlüğe benzemektedir, sıradan günlüklerden farkı İnternet üzerinden web 2.0 kullanarak yazılmış olmasıdır. İsteyen herkes, istediği şeyi, teknik bilgi gerektirmeksizin kendi istediği şekilde kendi bloglarında yazabilir.[1]

1979 yılında, Tom Truscott ve Jim ellis, İnterneti kişilerin bilgilerini paylaşabilecekleri bir ortam olarak kullanmışlardır, ilk kez blog yazımı da bu kişiler tarafından yapılmış olup, weblog kavramı çıkarılmıştır (Kaplan & Haenlein, 2009).[2]

Blog haberciliği; İnternet ortamı kullanılarak oluşturulan bloglara eş zamanlı olarak haber bildirimi yapılmasıdır. Bu habercilik biçimi kimi zaman profesyonel olmayan kişilerce kimi zaman da bir medya kurumundan bağımsız habercilik yapan gazeteciler tarafından da kullanılmaktadır. Böylece cesaretle pek çok farklı haber yurttaşlar tarafından bloglarında paylaşılmaktadır.

Luke Goode’a (2009) göre yurttaş gazeteciliği, İnternet ortamında haber postalamak, fotoğraf ve video paylaşmak, hatta kimi geniş tanımlara göre daha önce yayınlanan haberleri yeniden paylaşmayı da kapsar.[3] Bu tanımlamalardan anladığımız, yurttaş gazeteciliğinin veya blog gazeteciliğinin anlamsal olarak kesin sınırlamalarının olmadığıdır.

Etkileri oldukça geniş alanlarda yankılanan çok sayıda güncel gelişme ve olayın yorumlanmasında rol oynar. Gazetede sadece okuyucu okumakla yetinirken, şimdi web 2.0 sayesinde okuyucu da olaya aktif bir biçimde katılabilmektedir. Okuyucular da kendi yorumlarını, eleştirilerini, katılıp katılmadıkları noktaları anında haberci ile paylaşabilmektedirler.

Geleneksel medyaya göre, en büyük avantajları olayları sıcağı sıcağına neredeyse eş zamanlı bir biçimde aktarırlar ve geleneksel gazeteciliğe göre hızlıdırlar. Mitchelstein ve Boczkowski’nin 2009 yılında yazdığı geleneksel gazetecilik ile yeni gazeteciliği kıyaslayan makalesine göre, gazetecilik mesleği her zaman dijital ve teknolojik değişimlerden etkilenmiştir, online gazeteciliğe geçişte de bu etkileşim söz konusudur.[5] Telefon ve dijital kamera gibi cihazların taşınabilir hale gelmesi ile birlikte, sokakta haber niteliği taşıyan herhangi bir olay karşısında duyarsız kalmak istemeyen vatandaşlar, olay anını görüntüleyerek veya fotoğraflar çekerek İnternette kendi seslerini de duyurmaya başlamışlardır.

Salt habercilik boyutunda değil, aynı zamanda bilgi paylaşımı ve tartışma platformları olarak da her türlü konuda bloglara rastlanmaktadır. Örnek olarak; din, teknoloji, bilimsel araştırma, tarım, sinema, erotizm, pornografi vb. Türkiye’deki bloglara bakacak olursak, Milliyet Blog’da 250 ayrı konu başlığına rastlanmaktadır.

Blog haberciliğinin diğer önemli özellikleri ise; bedava olması, milyonlarca kişiye ulaşma imkânının olması, karşılıklı tartışma ortamı oluşturması ve geleneksel gazetelerdeki gibi sütun, satır gibi kısıtlamaların olmamasıdır.

Haber niteliğinin dışında, bu bloglar büyük firmalar tarafından okunarak, pazarlama planlarında ve stratejilerinde etkilidir. Aynı zamanda, pazarlama açısından baktığımızda, çok okunan haber bloglarının reklam mecrası olarak kullanıldığı da görülmektedir. Pew Internet ve Buzz Metrics (2005) araştırma firmalarının raporlarına göre, haber blogları geleneksel medya için okunma oranı olarak henüz rakip değildir.[6] Bir diğer araştırma ise daha çok reklamcılık açısından önemli olup, blogların reklam gelirlerinin geleneksel medyaya oranla daha az olduğunu bildirir (State of the Media, 2010).[7]

Blog haberciliği, bir yandan da geleneksel medya karşıtı iktidar biçimi sergilemektedirler. Reese, Rutigliano, Hyun ve Jeong’ın (2007) makalesine göre, haber bloglarının demokratikleşme ve çok sesliliğe katkısı bulunmaktadır.[7] Bazı blog yazarları, blog haberciliğini profesyonel bir meslek olarak görüp, haberlerin peşinde koşmaktadırlar. Aynı zamanda, geleneksel medya kadar yaptırım gücüne sahiptirler.

Tüm bu gelişmeler karşısında, daha önceden İnternet ortamına taşınmış bulunan büyük medya kuruluşları, var olan fotoğraf ve video havuzundan faydalanmaya başlamışlardır. Bunun ilk örneği Amerika ve İngiltere’de görüldü. ABC, BBC ve CNN gibi kanalar kendi İnternet siteleri içerisinde blog habercilerine ve onlar tarafından İnternete yüklenen görüntü ve fotoğraflara yer vermeye başladılar. BBC ve CNN blog gazetecilerinin yüklediği görüntülerden oluşan fotoğraf havuzuna kendi kurumsal İnternet sitelerinde yer verirken, ABC ise İnternet sitesi içerisinde vatandaşların da üye olarak kendi haberlerini ve köşe yazılarını paylaşabilecekleri interaktif bir mecra oluşturdu.

Türkiye’de geleneksel medya ve yeni medya etkileşiminin tarihine bakıldığında ilk adımların CNN Türk ve Milliyet gazetesi tarafından atıldığı görülür. Cnn Türk, Haberim web sayfası ile kişilerin kendi haberlerini yayınlamalarına olanak sağlamıştır. Aynı şekilde Milliyet Blog’da da blog gazeteciliği üyelik sistemi ile devam etmekte, isteyen herkes kendi haberlerini Milliyet gazetesinin web sitesinde yayınlayabilmektedir. Bu iki örneğin arkasından başka çeşitli kuruluşlar da İnternet sitelerinde blog gazetecilerine yer vermiştir.

Elif Berköz Ünvay’ın (2007), Milliyet Blog yöneticilerinden Başak Temiztaş ile yaptığı “2 bin 360 yazarlı gazete” başlıklı röportajına göre, Milliyet Blog’a her gün 200 kişi girdi yapmakta, her yaştan yazar bulunmakta ve yazarlar yaptıkları işi fazlası ile ciddiye almaktadırlar. Yine aynı röportaja göre, kişiler kendi bloglarını açmaktansa, geleneksel medyada kendine yer edinmiş bir gazetenin İnternet sitesinde yazmayı tercih ediyorlar, bunun nedeni ise tıklanma oranlarının yüksek olması ve aynı zamanda haber yapan kişiye en baştan bir itibar kazandırmasıdır.[8] Bir diğer geleneksel medya ile bütünleşme örneği olarak da, geleneksel medyada kariyer sahibi olmuş gazetecilerin yeni medyada da kendi blogları ile haber yapmaya başlamasını gösterebiliriz. Steen Steenson’ın 2009 yılında yayımladığı makaleye göre, geleneksel gazeteciliğin önem verdiği araştırmacılık, bir konu üzerinde odaklanma gibi hassasiyetler, yeni gazetecilik ve online gazetecilikle birlikte yerini anında haber yapabilme, birden fazla habere odaklanabilme gibi özelliklere bıraktı.[9] Bu konularda kendini geliştiren gazeteciler de kişisel web sitelerinde yurttaş ve online gazeteciliğe devam ettiler. Türkiye’den bunlara en iyi örnek Cüneyt Özdemir’in Dipnot.tv web sitesi örneğidir. Geleneksel medyada da kendine yer edinmiş gazeteci, ayrıca web sitesinde birlikte çalıştığı muhabirler ve yazarlar ile birlikte sansürsüz yayın yapabilmektedir.[10]

Blog gazeteciliğinin veya yurttaş gazeteciliğinin demokratikleşmeye, çok sesliliğe ve gazeteciliğe birçok katkısının yanı sıra, geleneksel gazeteciliğin sahip olduğu kuralların bir kısmına sahip olmaması ile birlikte bazı sorunlar yaratabildiği de görülmektedir.

Yurttaş gazeteciliği en büyük eleştiri etik kaygılar taşımadığı yönündedir. Geleneksel gazeteciliğin geçtiği öz disiplin ve denetleme gibi kurallara sahip olmayan yurttaş gazeteciler, bazen etik kaygılar taşımayabilirler. 2009 yılında yayınlanan blog yazarlarının etik konusuna bakışı üzerine yapılan araştırmaya göre, kişisel olmayan bloglarda olaylara karşı tutuma, dürüstlük ve zararsızlıktan daha çok önem verildiği saptanmıştır (Cenite, Detenberi Koh, Lim, Soon, 2009).[11] Bu saptama doğrultusunda, online gazetecilerin dürüstlük ve karşısındakine zarar vermeme konusundaki hassasiyetlerinin geleneksel gazetecilere göre daha az geliştiğini söyleyebiliriz. Bu durumda bloglarda anlatılan haberlerin ve yazıların güvenirliliğinden şüphe etmemiz gerekir. Olayların kaynağının tamamen kişinin kendisi olması ve hiçbir sansüre ya da hukuksal denetime tabii tutulmaması blog gazeteciliğinin en büyük problemlerindendir.

Bir diğer önemli eleştiri ise blog gazetecilerinin bazen geleneksel medyadan ya da diğer bloglardan kaynak göstermeksizin alıntı yapmasıdır. Herhangi bir haber hakkında arama motorlarını taradığımızda, haberin gerçek kaynağını bulmakta bazen zorlanırız. Bunun başlıca sebebi bir mecrada yazılmış haberin, diğer birçok İnternet sitesi ve blog gazetecileri tarafından çalınmış olmasıdır. Bu durumun hukuksal anlamda suç olması gerekirken, etik anlamda da haberin peşinde koşan gazetecinin emeğine saygısızlık olarak yorumlanabilir. Çalıntı haber durumu, geleneksel medya kanallarında ya da editörü bulunan paylaşımlı web sitelerinde moderatörler tarafından denetlenmektedir.

İnternet kullanıcılığının ve paylaşımcılığının bu denli yaygınlaşması ile birlikte “word of mouth” dediğimiz kulaktan kulağa yayılan ürün ve marka reklamları da bloglara, forumlara taşındı. Fakat bu reklamların, bir haber niteliğinde okuyucuya bir yurttaş gazeteci tarafından sunulması da, blog haberciliğine getirilen en büyük eleştirilerden biridir. Çünkü okuyucu haberin reklam mı yoksa habercinin gerçek düşüncesi mi olduğunu ayırt edemez.