Berde füze saldırıları

27 Eylül 2020'de, fiilen tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti tarafından kontrol edilen, ancak Azerbaycan'ın de jure bölgesi olan tartışmalı Dağlık Karabağ bölgesinde çatışmalar çıktı.[2] Berde, 40 bin kişilik bir nüfusa ev sahipliği yapıyor;[3] Dağlık Karabağ Temas Hattı'nın yaklaşık 20 kilometre kuzeydoğusunda yer almaktadır.[4]

Rusya, Ermenistan ve Azerbaycan dışişleri bakanları arasındaki çatışmalarla ilgili üçlü görüşmeler 9 Ekim 2020'de Moskova'da başladı.[5] Görüşmelere Sergey Lavrov, Zohrab Mnatsakanyan ve Ceyhun Bayramov katıldı.[6] Lavrov, yerel saatle 03: 00'da sona eren on saatlik görüşmelerin ardından ortak bir bildiri yayınlayarak,[7] insani ateşkesin öğle vakti yürürlüğe gireceğini doğruladı.[8][9] Ateşkesin başlamasından dakikalar sonra iki taraf ateşkesi bozmakla birbirlerini suçladı.[10] Azerbaycan, ateşkesin geçici olduğunun altını çizdi ve bölgenin kontrolünü yeniden ele geçirme hedefinden vazgeçmeyeceğini vurguladı.[11]

Azerbaycan'ın en büyük ikinci şehri olan Gence 4 Ekim'den bu yana Ermeni ve DKC balistik füzeleri tarafından dört kez vuruldu;[12] 25 sivil öldü ve 125 kişi daha yaralandı.[13] 8 Ekim'de Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Berde Rayonu'nun OTR-21 Toçka füze fırlatıcısı tarafından bombalandığını bildirdi.[14]

26 Ekim'de ABD, her iki tarafın da 26 Ekim sabahından itibaren insani ateşkesi kabul ettiğini açıkladı,[15] ancak ateşkes yürürlüğe girdikten dakikalar sonra ihlal edildi.[16]

Azerbaycan'a göre BM-30 Smerç saldırılar sırasında sivillere karşı kullanıldı.

İlk saldırı 27 Ekim'de gerçekleşti; 5 sivil öldü ve 13 kişi yaralandı.[17]

28 Ekim'deki ikinci saldırı yerel saatle 13.00 sularında gerçekleşti. Azerbaycan'a göre, ticaret tesisleri ile yoğun nüfuslu kentsel alanları vuran füzeler misket bombaları içeriyordu.[18] Sonuç olarak 22 sivil öldürüldü ve 70'den fazlası yaralandı.[19] Ölenler arasında 39 yaşındaki Kızılay gönüllüsü bulunurken, diğer iki gönüllü de yaralandı.[20] Sivil altyapı tesisleri ve araçları büyük ölçüde hasar gördü.[18] Azerbaycan'a göre, ikinci saldırı, toplam 72-144 parça misket bombası başlıkları ile donatılmış[21] bir BM-30 Smerç roketatarla yapılmıştı.[22] Azerbaycan, saldırılara göre Ermenistan'ı suçladı,[23] ancak Ermenistan herhangi bir sorumluluk kabul etmedi.[24] Tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ikinci saldırının sorumluluğunu kabul etti, ancak askeri tesisleri hedef aldığını belirtti.[25]

Saldırıların hemen ardından Azerbaycan Savunma Bakanlığı birkaç insansız hava araçları görüntüleri yayınladı ve saldırılara misilleme yaptığını iddia etti;[26][27] daha önce gösterilen teçhizat yerine özellikle Ermeni insan gücünü hedef aldı.[28][29][30]

Azerbaycan'da, Cumhurbaşkanlığı ilk saldırıyı "Azerbaycan halkına karşı yeni bir soykırım eylemi" olarak nitelendirirken,[31] Azerbaycan Ombudsmanı Sabina Aliyeva ikinci saldırıyı "sivillere yönelik terör eylemi" olarak nitelendirerek saldırılar şiddetle kınandı.[32] Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev saldırılara uygun bir cevap sözü verdi.[33] Ayrıca Azerbaycan cumhurbaşkanı yardımcısı Mehriban Aliyeva, saldırıların barbarca olduğunu belirterek[34] başsağlığı diledi.[35] Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı saldırıları "insanlığa karşı suçlar" olarak nitelendirdi.[36]

Uluslararası ölçekte saldırılar Türkiye tarafından kınandı.[37][38] Pakistan,[39] İran,[40] Fransa[41] ve Kazakistan[42] büyükelçilikleri ile İranlı siyasetçi Hasan Ameli de saldırıları kınadı.[43]