Bayönder (oyun)

Bayönder, Münir Hayri Egeli tarafından 1932’de kaleme alınan manzum bir perde ve sekiz tabloluk bir tiyatro eseridir. Konusu ve gelişimi Atatürk tarafından tespit edilmiştir. Atatürk’ün hayatını sembolleştiren bir eserdir.

Oyun, Bayönder adlı efsanevi kişiliği konu alır. Bilinmeyen bir dönemde bir Türk toplumu içinde yaşayan ve toplumun yaşayış biçimine karşı olan Bayönder’in milletine yeni bir anlayış kazandırma azmi anlatılır[1].

Dil hareketinin çok yoğun olduğu bir dönemde kaleme alınan eser, “yarınki dille de anlaşılır” olsun çabasıyla yazılmıştır ve yeni kelimeler içerir. Günümüzde kullanılan “Bay” ve “Bayan” kelimeleri bu oyun yazılırken kararlaştırılmıştır[1].

Atatürk, yazılış sürecinde oyun metnini bir dramaturg gibi incelemiş ve düzeltmeler yapmış;[2] besteci Necil Kazım Akses’e metni vererek opera olarak bestelenmesini istemiştir. Oyun, 1934 yılında opera haline getirildi.