Balkan Savaşları'nda Yunanistan

Balkanların etnografik haritası, A.Synvet ve Lith.E Olivier, İstanbul, 1877.

Balkan Savaşları, yerleşmiş Osmanlı din tabanlı millet sistemine ters düşen 19. yüzyılda yükselen Balkan milliyetçiliği bağlamında ele alınmalıdır. Balkan entelektüel seçkinleri, çağdaş Fransa, Almanya ve İtalya'da olduğu gibi milliyetçilik teorilerinden esinlenerek yurttaşlarında ulusal bilincini uyandırmayı ve etnik olarak homojen ulus devletlerin kurulmasını savundular.[1] Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılan ilk devletler, her ikisi de uzun süren savaşları takiben Sırbistan (1804-1818'de özerk bir prenslik olarak) ve Yunanistan (1821-1818'de tam bağımsız bir krallık olarak) oldu. Her iki durumda da yeni devletler, ilgili uluslara ait olduğu iddia edilen toprakların sadece bir kısmına sahipti. Yunan örneğinde, tüm Yunanların dörtte üçü hâlâ Osmanlı yönetiminde yaşamaktaydılar[2] ve "geride kalan"ları serbest bırakma çabası, ilk olarak Yunanistan Başbakanı Ioannis Kolettis'in 1844'te meclis önünde dile getirdiği Megali İdea olarak biliniyordu:[3]

Kolettis böylece, yeniden doğmuş bir Yunan devletini, restore edilmiş bir Bizans İmparatorluğu'nun vizyonuyla birleştirdi. Bizans İmparatorluğunu Yunan ulusal bilincinin ayrılmaz bir parçası olarak restore etme ve bunun sonucu olarak kültürel ve bölgesel mirasını talep etme süreci Yunanistan'ın "ulusal tarihçisi" Konstantinos Paparrigopulos tarafından uygulandı.[4]

Aynı şekilde Sırbistan, Stefan Dusan'ın imparatorluğunu ve Balkan ulus-inşasında geç kalan Bulgarlar, ortaçağ Bulgar İmparatorluğu'nu yeniden canlandırmaya çalıştı. 1877'de Ayastefanos Antlaşması'nı takiben, bu "Büyük Bulgaristan"ın gerçekleşmesi gerekiyordu ancak Berlin Antlaşması'yla Teselya Sancağı'nın Yunanistan'a (1881) bırakılmasıyla bu fikir büyük oranda çöktü. Bu durum, Balkan milliyetçiliğinin karşılıklı rekabete dayandığını gösterdi ve üç devlet arasında kalan Makedonya bölgesinin durumu belirsizdi.[5]

Makedonya'da Yunanlar, Bulgarlar, Sırplar, Ulahlar, Türkler ve diğer Balkan müslümanları ile Arnavutlar da dahil olmak üzere yoğun bir milliyetler karışımı mevcuttu ve hatta bölgenin önemli kenti Selanik'teki egemen unsur olan büyük bir Sefarad Yahudisi topluluğu bile vardı. Bölgedeki azınlıklara sahip tüm ülkeler, diğerlerinin pahasına ilerleme kaydetmeye, okulları finanse etmeye ve etnografik istatistiklerle iddialarını destekleyen haritalarla yayın yapmaya çalıştılar.

1890'ların sonlarında, şimdiye dek çoğu zaman bir kültür ve propaganda savaşıyla sınırlı olan Makedonya düşmanlığı, 1893'te kurulan Bulgar yanlısı İç Makedon Devrimci Örgütü, Osmanlılara karşı silahlı bir gerilla kampanyası başlatmasıyla yeni bir döneme girdi. İlinden Ayaklanması'nın ardından, Bulgar girişimleri Yunanistan’da "Makedonya Mücadelesi" olarak bilinen ve Sırp ve Yunan silahlı gruplar tarafından karşılandı.[7][8] Bu silahlı gruplar, diğer şeylerin yanı sıra, kırsal nüfusun, okulların ve yetimhanelerin finansmanı için yoğun bir kültürel asimilasyon kampanyası yürüten ulusal komitelerin askeri kanadı olarak işlev gördü. Bulgar komitacıları, Yunan andartes ile Osmanlı jandarmaları arasında aralıklı mücadeleler yaşandı. Her iki taraf da diğer taraftarları korkutmaya çalıştığı için yağmalama, kundaklama ve suikastlar yaygındı.[9] Çatışmalar, yalnızca tüm Osmanlı tebaasına eşitlik sözü veren, 1908'de Jön Türk Devrimi'nin ortaya çıkmasıyla sona erdi.

İstanbul'da sultana karşı yapılan bir gösteri, 1908

Jön Türk Devrimi, bölgede bir istikrarsızlık dönemini başlattı.[10] Fırsatı yakalayan Bulgaristan tek taraflı olarak tam bağımsızlığını ilan etti; Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek'i topraklarına katarak Sırp ve Rusları kızdırdı ve diğer yandan Girit, resmîleştirilmemesine rağmen Yunanistan ile birleştiğini (enosis) duyurdu.[11][12] Başlangıçta, Jön Türklerin liberal vaatleri hem imparatorluk içinde hem de Balkan devletlerinde coşkuya neden oldu fakat Arnavut milliyetçiliğinin paralel yükselişiyle zoraki olarak "Osmanlılaşma" politikasını git gide kabul etmeleriyle diğer Balkan devletlerinin çıkarlarını tehdit etmiş oldular.[13] Bir sömürge imparatorluğu arayışında olan İtalya da Osmanlı İmparatorluğu'ndaki kargaşadan yararlanarak Libya'ya saldırdı ve Trablusgarp Savaşı sırasında On İki Ada'yı ele geçirdi. İtalya, Yunanların yaşadığı Rum adalarını Yunanistan'a vereceğine dair söz verse de sözünde durmayıp adaları kendi himayesinde tuttu. Yunanistan, Selanik'te Makedonya ve Avusturya planlarına yönelik Bulgaristan ile birleşerek[14] Osmanlı ganimetlerinden dışarıda kalmak istemedi ve harekete geçmek zorunda kaldı. Yine de, yeni Yunanistan Başbakanı Eleftherios Venizelos, yalnızca 1897'deki feci savaşın acı anıları ve Osmanlı topraklarındaki büyük Rum nüfusunun misillemelere maruz kalabileceğinden ötürü yalnız başına hareket etmeye tereddüt etmişti.[15]

Balkan Birliği, 1912'de Rus desteği ile kuruldu

Osmanlıların İtalya, Sırbistan ve Bulgaristan ile karmaşıklık içinde olması, bir ittifak için müzakereleri hızlandırdı. Bununla birlikte sadece Balkanlar'da geri adım atmaya hevesli olan Rus hükümetinin baskısı 7 Mart [EU 23 Şubat] 1912'de bir ittifak anlaşmasının imzalanmasını sağladı. Birlik göstermelik olarak Avusturya-Macaristan'a karşı oluşturulmuştu fakat Avrupa'daki Türkiye'nin bir kısmını da içermekteydi: Arnavutluk ve Kosova Sırbistan'a, Trakya'ya Bulgaristan'a; Güney Makedonya, Bulgaristan tarafından alınacak, kuzey kısmı ise Rus Çarı'nın tahkim altına girmesiyle ikiye bölünecekti.[16] 1911'in başlarında Venizelos, Bulgaristan ile yakınlaşıp ittifak olmaya çalıştı ancak Sırp-Bulgar paktının sona ermesinden sonra müzakereler ciddi bir şekilde başladı. Bulgaristan, "Balkanların Prusyası", bölgenin en güçlü ordusuna sahipti[17] ve 1897'deki çöküşünün etkisiyle Yunan ordusunun pek itibarı yoktu. Ancak Yunanistan, Osmanlı takviyelerinin Asya'dan doğrudan Avrupa cephelerine taşınmasını engelleyebilecek bir donanma sunabilirdi. Yunanistan'ın Sofya Büyükelçisi olarak belirttiği gibi "Yunanistan, savaş gayreti için 600 bin asker sağlayabilir. Karada 200 bin insan var ve filo, Selanik ile Gelibolu arasında Türkiye'ye 400 bin askerin girmesini durdurabilecek"ti.[18] 29 Mayıs [EU 16 Mayıs] 1912'de Sofya'da bir savunma ittifakı antlaşması imzalandı. Sırbistan ile yapılan anlaşmadan farklı olarak öncelikle bölgenin bölünmesi için herhangi bir hüküm verilmemiştir. Bunun nedeni de Bulgarlar, ordularının Yunanların bölgeye ulaşmasından önce bölgenin çoğunu ele geçireceğini düşünmeleriydi.[19]

Çeşitli Balkan orduları birçok benzerliği paylaştılar: Batı Avrupa hatları boyunca örgütlenmişlerdi, kurmay subay (Karadağ hariç) ile yurtdışında eğitim görmüş memurlar, bir tümen yapısı, ve Avrupalı ya da Alman kökenli Avrupalı silahlarla donatılmıştı. Ordunun omurgası, çoğunlukla askere alınmış köylülerden oluşan piyadelerdi, subaylar ise en başta orta sınıftan geliyordu.[20] Balkan milletleri arasında, sadece Yunanistan önemli bir donanmaya sahipken Bulgaristan Karadeniz kıyısını korumak için birkaç torpido teknesine sahipti.

Yunanistan'ın 30 Eylül [EU 17 Eylü] 1912'deki seferberlik üzerine toplamda 110 bin askere ulaşabilirken barış zamanında yaklaşık 25 bin askeri vardı. Bu askerler, Makedonya yönünde görev yapacak olan Tahtın Prensi Constantine'in komuta ettiği Teselya Ordusu (Στρατός Θεσσαλίας) ile Epir yönünde görev yapacak olan Teğmen Generali Konstantinos Sapountzakis yönetiminde Epir Ordusu (Στρατός Ηπείρου) olmak üzere iki büyük orduya ayrıldı. Teselya Ordusu, yedi piyade tümeni, dört bağımsız Evzon taburu, bir süvari tugayı ve çeşitli destek ünitelerinin yanı sıra dört Farman uçağı, toplam 100.000 er, 70 makineli tüfek ve 120 topçu parçasından oluşuyordu. Epir Ordusu, bir tümen, 8 piyade ve bir Evzon taburu, bir süvari birliği ve 24 saha silahından ile 10.000 erden oluşuyordu. Daha sonra bir Girit gönüllü alayı ve II. Giuseppe Garibaldi'nin liderliğindeki Garibaldini gönüllüleri tarafından 13.000 kişiye ulaşan bir birlik tarafından takviye edildi.

Yunan piyade birimleri üç piyade alayı, bir ya da iki topçu taburu ve keşif görevleri için süvari birliğiydi. Son zamanlarda bir Fransız askeri misyonu tarafından yeniden düzenlenen ordu, Mannlicher-Schönauer tüfeği ve Fransız topçu silahları, özellikle de Canon de 75 moden 1897 ve Schneider-Danglis dağ tabancası ile donatıldı.

Diğer taraftan bir Alman askeri heyeti tarafından yeniden düzenlenen Osmanlılar, 1897'de Yunanistan'a karşı net bir zafer kazandı.[21] Ancak Jön Türk Devrimi'ni takiben, Osmanlı ordusu siyasete karışarak verimine zarar vermiştir.

• 
  Amiral Pavlos Kountouriotis ve Averof'un ekibi, 1912
• 
  Admiral Nikolaos Votsis'in batırdığı Selanik Limanı'nda "Feth-i Bülend"in batmasının tasviri
• 
  I. Konstantin'in I. Georgios ile Selanik'e girişi
• 
  Korytsa'nın ele geçirilmesi
• 
  Taç Prensi I. Konstantin, Bizani'yi bombalayan ağır silahları seyrederken, çeken: Georges Scott, Bizani Muharebesi esnasında
• 
  Bizani savaşından sonra Yunan Ordusu yaklaşık olarak 8.600 POW
• 
  Yanya’nın Konstantine’e teslim olması
• 
  Samos'un Yunanistan Krallığı ile birleşmesi

• Hellenic Army General Staff, Army History Directorate (1998), An Index of events in the military history of the Greek nation, Atina, ISBN 960-7897-27-7
• Clogg, Richard (1992), A Concise History of Greece, Cambridge University Press, ISBN 0-521-37830-3
• Contogeorgis, Georges (1992), Histoire de la Grèce, Nations d'Europe (Fransızca), Hatier, ISBN 2-218-03841-2
• Dalègre, Joëlle (2002), Grecs et Ottomans - 1453-1923, de la chute de Constantinople à la disparition de l'Empire ottoman (Fransızca), L'Harmattan, ISBN 2-7475-2162-1
• Driault, Edouard; Lheritier, Michel (1926), Histoire diplomatique de la Grèce de 1821 à nos jours (Fransızca), IV & V, Paris: PUF
• Svoronos, Nicholas (1964), Histoire de la Grèce moderne, Que Sais-Je? (Fransızca), PUF
• Terrades, Marc (2005), Le Drame de l'hellénisme. Ion Dragoumis (1878-1920) et la question nationale en Grèce au début du XXe siècle (Fransızca), L'Harmattan, ISBN 2-7475-7788-0
• Trencsényi, Balázs; Kopecek, Michal (eds.) (2007), Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe 1770–1945, Vol. II: National Romanticism – The Formation of National Movements, Central European University Press, ISBN 978-963-7326-60-8KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link)
• Koliopoulos, J.S.; Veremis, Thanos M. (2002), Greece, The Modern Sequel: From 1831 to the Present, Londra: Hurst & Company, ISBN 1-85065-463-8
• Vacalopoulos, Apostolos (1975), Histoire de la Grèce moderne (Fransızca), Horvath, ISBN 2-7171-0057-1
• Woodhouse, Christopher Montague (1999), Modern Greece: A Short History, Faber and Faber, ISBN 0-571-19794-9

• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΔ': Νεώτερος Ελληνισμός από το 1881 ως το 1913 ("History of the Hellenic Nation, Vol. XIV: Modern Hellenism from 1881 to 1913") (Yunanca), Εκδοτική Αθηνών, 1977, ss. 280-354
• Cassavetti, Demetrius John (1914), Hellas and the Balkan Wars, Londra: T. F. Unwin
• Hellenic Army General Staff, Army History Directorate (1998), A Concise History of the Balkan Wars, 1912-1913, Atina, ISBN 960-7897-07-2
• Erickson, Edward J.; Bush, Brighton C. (2003), Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Greenwood Publishing Group, ISBN 0-275-97888-5
• Hall, Richard C. (2000), The Balkan Wars, 1912-1913: Prelude to the First World War, Routledge, ISBN 0-415-22946-4
• Schurman, Jacob Gould (2004), The Balkan Wars 1912 To 1913, Kessinger Publishing, ISBN 1-4191-5345-5
• Chantepleure, Guy (Jeanne-Caroline Violet-Dussap) (1913), La ville assiégée : Janina. Octobre 1912-mars 1913. (Fransızca), Calmann-Lévy

• Kaldis, William Peter (Haziran 1979), "Background for Conflict: Greece, Turkey, and the Aegean Islands, 1912-1914", The Journal of Modern History, 51 (2, Supplement), doi:10.1086/242039
• Michalopoulos, Dimitris (2005), Attitudes parallèles : Éleuthérios Vénisélos et Take Ionescu dans la Grande Guerre (Fransızca), Institut de recherches sur Éleutherios Vénisélos et son époque, ISBN 960-88457-3-4
• Schneider, Raphaël (Haziran–Temmuz 2008), "Les guerres balkaniques (1912-1913)", Champs de Bataille (Fransızca), 22