At-Başı

Orta Çağ döneminde, yer adları sonunda, "sulama ağının başlangıcı (kaynağı)" anlamına gelen -başı eki, Semerkand'da ki Sıkaya-başı pazarı adında olduğu gibi kullanılırdı[1]. Gerçi, Türk dilindeki -başı kelimesi çok daha eskidir ve Türk Kağanlığı döneminde de var olmuştur.

At-Başı, 8. - 14. yüzyıldan kalan yerleşim yerlerinin üzerinde kuruludur. Çuy Vadisinde Bolşevikler'den kaçıp gelen mülteciler tarafından 1919 yılında At-Başı yakınında kurulan Kara-Suu köyünde, 10. veya 12. yüzyıldan kaldığı tahmin edilen küçük bir kale'ye ait 5 metre yükseklikte sur Koshoy Korgon harabeleri vardır. Kırgız, Destan kahramanı Manas, arkadaşı Koshoy (Manas'ın komutanlarından biri, sonraları Koskoy Batur adı verilmiş)'u buraya gömdüğü varsayılır.

At-Başı sıradağları Çatır Gölünün güneyine doğru uzanır. Doğudan gelen At-Başı Nehri kuzeybatıya doğru akıp, Dostuk köyü yakınında Narin Nehri ile birleşir. Ayrıca, Çatır Gölü ile Torugart Geçiti'nin güneyinde ve Koshoy Korgon harabelerinin kuzeyinde, At-Başı İlçesi sınırları içinde Narin şehrine 125 km. ve Hudut kapısı Torugart Geçitine 80 km. uzaklıkta, 3530 metre yükseklikte Orta Çağ mimari anıtlarından Taş Rabat adında bir kervansaray bulunur. Narin ile Torugart Geçiti arasında Narin şehrinin 24 km. güneyinde At-Başı sıradağları doruğunda, Kızıl-Bel Geçiti konumlanır. Ak-Beyit Geçiti, güneyde At-Başı sıradağları sonunda - dış konrol karakolundan 4 km Torugart Geçiti karayolunda- sınır bölgesini giriştedir.

• Koshoy Korgon harabeleri
• Kara-Suu köyü
• Manas Destanı