's-Hertogenbosch

Şehir Hollanda'nın güneyinde Kuzey Brabant ilinde konumlanmıştır. Kurulduğu zaman bir bataklık arazi ortasında bulunan ağaçlıklı ormanlık kum tepeleri üzerinde idi; ama şehirleşme bu coğrafik niteliklerin kısmen kaybolmasına neden olmuştur. Savaşlarda Hollandalılar 40 km uzunlukta bir kanal kazarak şehrin duvarları önüne Dommel ve Aa Nehirlerinden su getirip surlar önündeki hendek engelini yapmışlardır. 17. yüzyıldaki savaşlarda ise bu nehirlerden değirmenlerle su çekilip hendek yerine büyük bir polder yapmışlardır ve böylece bu şehri İspanyollardan almışlardır. Günümüzde sur hendeği ve polder yine surlar önünde bulunmaktadır ama bir doğa koruma alanı yapılmıştır.

's-Hertogenbosch karayolu ile Tilburg'dan 20 km; Eindhoven'den 30 km; Breda'dan 39 km ve Utrecht'ten 46 km uzaklıktadır.

Bu kent ve etrafındaki iklim "Okyanus İklimi" olarak (Koppen İklim Sınıflandırmasına göre "Cfb" olarak) nitelendirilmektedir. Gözlemlere göre en soğuk ay Şubat (en düşük ortalama ısı -2 °C ve en yüksek ortalama ısı 4 °C) ve en sıcak ay Temmuz (en düşük ortalama ısı 13 °C ve en yüksek ortalama ısı 22 °C) olmaktadır. Kışlar ve yazlar çok fazla ısı farkı göstermemekte ve kışlar ve yazlar ılımlı geçmektedir. Yağışlar yılın her ayında yeterlidir.

• Şehir surları: 's-Hertogenbosch bir savunam mevkii olarak etrafi surlarla cevrili bir sehri olarak ortaya cikmistir. Surlar eski sehri tumuyle hic aralik olmadan sarmaktadırlar. Sehrin güneyinde surala eski "polder"'in kenarinda bulunmaktadır. Eski polder gunumuzde denizi tutmak için gerekli olmamakla beraber ta Vught'ta kadar yayilmis olan eski polder bir doiga korunagi olarak degistirilmeden tutulmaktadır. Şehir II. Dunya Savasi'ndan fazla zarar gormeden cijtigi için sehrin eski surları ve savunma yapıları gunumuze kadar gelmis bulunmaktadır. Savastan aonra sehri modernlestirme planları yapılmış ve bu planla kanalların doldurulmasi; surların ya kismen yikilip ya degistirilkerek tarihi şehir içinde bulunan semtlerinin yenilestirilip gelistirilmesi on gorulmustu. Fakat ortay cikan protesto nedeni ile mnerkezi hukumet isc sehri "korunan şehir" olarak ilan edip bu planların gerceklestirilmesine engel olmuş ve tarihsel şehrin saklanmasi mumkun olmuştur. 2004 yılında sehre odul olaark "Avrupa Kale Sehri" onursal unvani verilmiştir. Bununlka beraber şehir surlarının tamir edilip renove edilmesine planli ve programli olarak devamli edilmektedir.
• Sint Jans Katedrali: Sehrin merkezi olan "Markt Meydanı"'ndadır. yapımına 1380'de baslanmıştır ve "Brabant Gotik Mimari Stili"'nde yapımlanmıştır. Katedralin disinda her kemer ve kenar tas ustalarının yaptikları heykellerle doludur. Fakat yillarca hava kirligi ve toksik yagmurlar dolayisiyla dis duvarlarının dis yuzu ve buralarad buluna hheykelere cok zarar vermis oldugu için 1998'de restorasyon çalışmalarına baslanmıştır ve bu 2010'da bitirlmistir.
• Moriaan: 13. yuzyilda yapılmıştır. Hollanda'da bulunan en eski tugladan yapı;mis binadir. Markt Meydanı'ndadır. Gunumuzde VVV Turizm Merkezi'ni ve bodrum katida ise "pleinair" adli bir "rock kafe" bulunmaktadır.
• Raadhuis (Belediye Konagi): !7. yuzyil yapılmıştır ve "Hollanda Klassizim mimari stili"'nin iyi orneklerinden biridir. Markt meydanınin güney tarafında bulunmaktadır.
• "Ic Kale" : Şehir merkezinin kuzeyinde ana şehir surlarının disinda "Citadel (Ic Kale)" adli kale bulunmaktadır. Bu "Citadel" surlara yapıldıktan sonra yapıldığı için suraalrdan ayrik durmaktadır, Bu yapı sehri savunmak oldugu gibi eger suralr içindeki şehirde bir isyan veya ayaklanma cikarsa surlarda buluna bu binada buluna garnizondan asker saglayip bu haljk hareketlerini bastirmakti. Gunumuzde bu yapıda Hollada ulusal arsivleri bulunmaktadır.
• Kruit huis (Baruthane): Ickale karisindan altikoseli bir bina bulunmaktadır. Bu şehir kalesi ni muhafaza etmek için kullanilabilcek barutu depolayip korumak için yapılmıştır. Bu tip barut deposundan Hollanda kealan tek bir tanedir. Gunumuzse bu nadir bina "Guzel Sanatlar Muzesi" olarak kullanılmaktadır.
• Ortacaglardan kalan binalar:Sehrin merkezi bolgesinde gayet siki şehir planlama politikasi uygulanmaktadır. Bunun için eski binalar yikilmamakta ve bu binalara uygulana renovasyon binaların Karakterini degistirmiyecek sekilde gayet itina ile yapılmaktadır. Bu nedenle sehrin merkezinde orat-cagalrdan kalma birçok eki bina bulunmaktadır.
• Binnendieze: Eski sehrin altinda genellikle gorulmeyen, bir zamanlar 22 km uzunlukta olan bir kanal sistem. Baslangicta ortacaglar doneminde surla içindeki sehrin ortasindan gecen" Dommel" adli bir akarsu bulunmakta idi. Bu şehirde yer azligi dolayisiyla şehir halki bu akarsu uzerine evelini yapmaya basladilar. Bir zamanlar bu uzeri kismen kapanmis akarsu sehrin lagim sisteminin bir parçası oldu ve diğer kismi bakimsizliktan tikanmaya yuz tuttu. 20. yuzyil sonlarında bu kanala sistemi yenilestirilmeye baslandi. Gunumuzde bu kanal sisteminin altida biri renevosyana ugranistir. Bu kisimlarda bu kisme uztu kapali olan kanal sissteminde turistler için kilavuz rehberler ile turistik bot gezileri organize edilmektedir.

Wikimedia Commons'ta s-Hertogenbosch ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Belediye resmi websitesi15 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Felemenkçe)
• DMOZ Open Directory projesi "s-Hertogenbosch" maddesi (Felemenkçe)
• Wikivoyage "'s-Hertogenbosch" maddesi1 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)