Škoda Favorit

Otomobilin mekanik aksamı olarak tabir edebileceğimiz kısımı genel olarak motor bölümü ve aktarma organlarını kapsamaktadır. Bu bölümde bu organların çalışma şekillerinden ziyade nasıl kullanılması gerektiği üzerinde duracağız.

Otomobilin motorunda meydana gelen en büyük aşınma marş anında ve hemen sonrasında yeterli yağlama olmadığı için gerçekleşmektedir. Özellikle soğuk havalarda motoru çalıştırdıktan sonra hareket etmeden birkaç dakika motoru çalıştırmak ve hareketten sonra beş dakika kadar motoru zorlamamak motorun fazla aşınmasının önüne geçecektir. Otomobilin sürülüşü esnasında motorun en rahat ettiği devirler 2200 - 2500 rpm aralığıdır. Otomobil bu aralıkta 5.viteste 80 – 90 km/h hızla hareket etmekte ve en düşük yakıt tüketimini sergilemektedir. Bunun haricinde 2000 rpm'nin altına düşüldüğünde vites küçültülmeli, 2700 - 3000 rpm'nin üzerine çıkıldığında vites büyütülmelidir. Kullanım esnasında çok mecbur kalınmadıkça 4000 rpm geçilmemelidir. Çünkü yüksek devirlerde hem yeterli yağlama yapılanmadığından aşınma çoğalmakta hem de yakıt tüketimi aşırı derecede artmaktadır. Çok yüksek devirlerin çalışmasının denenmesi gerekiyorsa otomobil vitesde değilken ve motor sıcaklığı uygun çalışma sıcaklığındayken sadece birkaç saniyeliğine denenmelidir.

Škoda Favorit'in motorundan gelen ses desibelindeki yüksekliğin sebebi, otomobilde triger kayışı değil, triger zinciri bulunmasındandır. Buna rağmen motor sesi sanıldığı kadar yüksek değildir. Anormal ses ve titreşimin çeşitli sebepleri olabileceği için servise danışılmalıdır.

Otomobilin elektrik sistemi tek fazlı sistemdir. Negatif (-) faz aracın çelik konstüriksiyonudur. Pozitif (+) faz ise otomobilin kablolarındadır. Voltaj 12 V olmasına rağmen çalışma gücü 14 V olup bu güç miktarı alternatör tarafından kontrol edilir ve yarı iletkenler tarafından ayarlanır. Eğer elektrik sisteminde bir müdahale yapmak gerekliliği doğar ise müdahaleden önce akümülatör toprak hattı sökülmelidir. Bütün sistemin temiz olması bağlantıların iyice sıkılmış olması gereklidir. Elektronik sistemin enerji kaynağı akümülatördür ve belli başlı şartları şunlardır; motor çalıştığı zaman Akümülatör'ün kesinlikle çıkartılmaması, yükleme devresinde hiçbir devrenin kesinlikle kısa devre yapmaması, otomobilde kaynak yapılması gerektiğinde kaynak işleminden önce alternatörün ve bağlantılarının sökülmesi gereklidir. Eğer alternatör uyarı ışığı yanarsa aynı güçte (1,2 W) yeni lamba ile değiştirilmesi gereklidir.

Otomobilin akümülatörü motor bölümüne yerleştirilmiştir. Akümülatör'ün bakımı ile bütün elektrik tesisatının ve özellikle marş ve ateşleme sisteminin iyi çalışması birbiri ile bağlantılıdır. Bu yüzden Akümülatör'e gereken ihtimam gösterilmelidir. Akümülatör temiz ve kuru olarak korunmalıdır. Kutup başlıkları temiz tutulmalıdır. Zaman zaman kutup başlarında biriken mineraller temizlenmeli ve bir miktar vazelin sürülmelidir.

Sigorta kutusu torpido panelinin alt tarafında bulunur vidası döndürülerek açılır. Sigortalar 15 A ve 8 A'dır. Yedek sigortalar kapakta bulunur. Web sitemizin dokümanlar bölümünde elektrik tesisat planı verilmiştir. Otomobille gece seyir halindeyken lambaların kendiliğinden sönmesinin nedeni sigorta paneli üzerinde meydana gelmiş çatlaklardan kaynaklanabilmektedir.

Ampullerin değiştirilmesi konusuna da değinmek gerekirse farların ampullerinden, ki bunları örtü veya duylar tutmaktadır, ve iç aydınlatmadaki platfonyerde tutturulmuş ampullerden başka diğer bütün lambalar bayonetler ile tutturulmuştur. Böyle bir ampulu değiştirmek istenirse bastırarak çevirmek gereklidir. Yanmakta olan helojen (iodlu) lambanın hiçbir zaman parmaklar ile temas etmemesi gereklidir. Eğer temas söz konusu olursa alkol ile silinmelidir. Yeni lamba takma işlemi eski lambayı sökme işleminin tersidir. Lamba değişiminden sonra kontrol veya far ayarının yapılması tavsiye edilir.

Skoda Favorit'te buji olarak PAL SUPER G8Y veya Bosch F6D, H6DC, F6DC, F5DC markaları tavsiye edilir. Yeni buji takılıyor ise el ile sonuna kadar sıkıldıktan sonra buji anahtarı ile 90 derece, daha önce kullanılmış bujiler kullanılacaksa 15 derece sıkılır.

Otomobilde dış aksam olarak kastedilen bölge otomobilin mekanik ve elektronik aksamı dışında kalan kaporta, iç döşeme gibi bölgeleridir. Skoda Favorit'te kesin değer olmamakla birlikte tahmini 0,8mm kaporta saçı kullanılmıştır. Şasisinin altında uzunlamasına profil metal aksamlı elemanı yoktur. Yani Otomobilin kaportası aynı zamanda şasi görevini görmektedir. Skoda Favorit'in altı yerden ne kadar yüksek görünse de motorun altı yani karter bölümü yere oldukça yakındır ve alttan gelebilecek darbelerde karter büyük hasar almaktadır. Favorit'in orijinalinde bulunan motor koruyucu eleman alttan gelebilecek sert darbelerde karteri yeterince koruyamamaktadır. Bu yüzden motorun zarar görmemesi için alt tarafının daha sağlam metal malzemeler ile kapatılması gerekmektedir. Fakat bu kapatma işlemi sonucunda otomobilde bulunan bir sistem sayesinde büyük kazalarda içerideki insanlara zarar vermemesi için motorun yere düşmesini sağlayan sistem işlevini yitirmektedir.

Favorit'in yolcu taşıma bölümü 90'lı yılların konfor anlayışına sahiptir. Otomobilde büyük camlar ile geniş görüş açısı, abartısız iç döşemeler ile ferah iç mekân, yumuşak koltuklari ve yumuşak amortisörleri Favorit'i diğer otomobillerden ayıran özelliklerdendir. En büyük dezavantajları ise hidrolik direksiyon vb. sistemlerin bulunmaması ve freninin sert olması gibi nedenlerden dolayı kullanımının zorlayıcı olmasıdır. Bu haliyle günümüzün konfor anlayışının yani basık, sert manevra kabiliyetine sahip fakat kullanımın çok yumuşak olduğu otomobillerin tam tersidir.

Škoda Favorit'in en çok benzetildiği ve karşılastırıldığı otomobil Lada Samara'dır. Esasında iki otomobil arasındaki tek benzer nokta tasarımlarının birbirine yakınlığıdır. Samara Rusya'da, Favorit Çekoslovakya'da üretimidir. İkisi arasındaki en önemli farklılık ise Samara'nın silindir hacminin 1.5 litre, Favorit'in silindir hacminin ise 1.3 litre olmasıdır. Buna bağlı olarak Samara daha çok yakıt tüketmekte fakat daha fazla güç elde edilmekte, Favorit'te ise daha az yakıt tüketilmekte ve daha az güç üretilmektedir. Bunların haricinde Favorit'in yolcu bölmesi Samara'nınkinden daha konforludur. Lada Samara'nın bagaj alanı boyunun uzunluğundan dolayı Favorit'inkinden daha büyüktür fakat bu açıdan bakıldığında Lada Samara ile Skoda Favorit'i değil Skoda Forman'ı kıyaslamak daha doğru olacaktır. İki otomobil arasındaki bir diğer farklılıksa kaporta kalınlıklarındaki farktır aslında Samara ve Favorit aynı saç kalınlığında üretilmiş olmalarına rağmen Samara'nın kaportası macun kalınlığından ötürü daha kalın durmaktadır.

Aracın bakımı aslında her sürüş öncesi genel olarak yapılmalıdır. Bakımı bir sıraya koymak gerekirse her 500 km'de bir motordaki yağ seviyesi, su seviyesi, fren hidroliği seviyesi ve lastiklerin havası kontrol edilmeli, her ay akümülatör suyu seviyesi, temizleyici ve püskürtücü suları seviyesi kontrol edilmeli, her 20.000 km'de ön takım geometrisi ve tekerlek balans ayarları kontrol edilmelidir.

Yukarıda sayılanların dışında tecrübeliysek kendimiz değilsek serviste subap ayarı kontrolü, gaz mekanizması boşluk ayarı, buji boşluğu ve temizliği, soğutma sistemi kontrolü, debriyaj pedalı boşluğu ve kontrolü, fren kontrolü, el freni kontrolü, rot lastik körükleri ve direksiyon kontrolü, akümülatör sıvısı kontrolü, tekerlek yerleri değişimi ve havasının kontrolü, hava filtresi değişimi, benzin filtresi temizliği, buji değişimi, distiribütör yağlanması, kayış kontrolü, fren balatası kontrolü, yağ ve yağ filtresi değişimi, karburatör bakımı, kramayer boşluğunun kontrolü, toe-in kontrolü, vites kutusu ve diferansiyel yağının değişimi, kapı kaporta mekanizmasının yağlanması zamanı geldikçe yapılmalıdır.

Motor yağı olarak SAE 20W/50 motor için idealdir. Vites kutusunda yıl boyu SAE 80 yağları kullanılır. Fren hidroliği olarak DOT 3 kategorisindeki hidrolik yağları kullanılır. Kapı kilitlerinde gres yağları kullanılır. bunların dışında ayrıca distiributörün de yağlanması ve temizlenmesi gerekmektedir. Distiributörü temizlemeye başlamadan önce kontak anahtarı 0 konumuna alınmalıdır. Sonra Distiributör kapağı ve tevzi bobini rulosu çıkartılmalıdır. tevzi bobini rulosunun altındaki keçeye birkaç damla yağ, ask bileziğine bir iki damla yağ, kendi ekseninde dönen plakanın dış yüzeyleri 3 damla yağ ile, merkezkaç regülatörü yaklaşık 5 damla motor yağı ile yağlanmalıdır. Distiributör kapağı ve rulonun temizliği önemlidir. Yağ ve distiributor kömürü tozundan tozlanmaması gereklidir. Eğer distiributör temizlenirken benzin kullanılırsa benzin tamamen buharlaşmadan kapak kapatılmamalıdır.

Otomobili kışa hazırlamak ta bakımın önemli bir parçasıdır. Antifirizin katılaştığı nokta kontrol edilmeli gerekiyorsa üzerine ilave yapılmalıdır. Antifiriz sanılanın aksine sadece kışın değil yıl boyu kullanılmalı ve 3 yılda bir değiştirilmelidir. Benzin deposu zamanla içinde bir miktar su toplaya bilmektedir. Daha sonra bu su soğuk havalarda donabilmektedir. Bu durumu engelleyen sıvılar mevcuttur.

Kullandığımız otomobiller en az 21 yaşına gelmiş oldukları için yüksek model otomobillerden çok daha fazla özen ve ilgi istemektedir.

Otomobili çalıştırmaya başlamadan önce motorun yağı ve suyu kontrol edilmeli eksikse tamamlanmalıdır. Eğer otomobil uzun süre kullanılmamışsa çalıştırmadan önce benzin pompası üzerindeki küçük kol birkaç kez hareket ettirilerek karburatöre benzin gelmesi sağlanmalıdır. Eğer motor soğukta çalıştırılacaksa önce gaz pedalına sona kadar basıp yavaşça çekip sonra marşa basılmalıdır. Çünkü Piergburg karbüratörde gaz pedalına bir kez basma ile devreye giren jigle tertibatı vardır. Favorit'te elektrikli marş motoru vardır. Marş motoru 10 saniyeden fazla çalıştırılmamalıdır. Tekrar marşa basmak gerektiğinde 30 saniye beklenilmelidir.

Otomobili kullanmanın standart 3 pedallı otomobillerden bir farkı yoktur. Otomobil kullanılırken stop edilmemelidir, hidrolik basıncı kaybolacağından fren verimi azalacaktır. Dik yokuşlar inilirken otomobil küçük vitese takılmalıdır böylece motor freni frene yardımcı olacaktır. Frenler çift devirli, bağımsız ve diagonaldir. Yani frenlerden birisi arıza yapsa bile diğerleri tutmaya devam eder. Eğer fren pedalı sonuna kadar basılıp sonuç alınamazsa fren pedalına sonuna kadar basmaya devam edilmelidir. Frenin tutuşunu arttırmak için freni pompalamanın hiçbir faydası yoktur.

Araç güvenli bir yerde durdurulduktan sonra motor stop edilmelidir. Tekrar hareket edilmeyecekse el freni çekilmeli ve yolun eğimine göre vites 1. veya geri vitese takılarak frenleme direnci artırılmalıdır. Soğuk hava koşullarında uygun düzgünlükte bir alana otomobil park edilebiliyorsa otomobil sadece viteste bırakılmalıdır.

Eğer soğutma suyu harareti 115 C'yi geçerse, zor sürme koşullarından dolayı, aracın motorunun durdurulup soğuması için beklenmesinde fayda vardır. Aracın fan motoru bağlantıları vs. kontrol edilmelidir.

Otomobile eğer romörk takmak gerekiyorsa romörkun ağırlığı frenli 750 kg'ı, frensiz 400 kg'ı geçmemelidir. Ayrıca çekiş halinde 3500 devir veya 1. viteste 30 km/h, 2. viteste 50 km/h, 3. viteste 70 km/h hız sınırı aşılmamalıdır. Otomobile yapılan bir tamirat sonucu yeni bir motor yapılmış ise ilk 2500 km motora aniden gaz verilmemeli ve motor son gücüne kadar zorlanmamalıdır.

Kadrandaki uyarı ışıklarına değinecek olursak; şarj lambası, kontak marştan önceki konumda yanar, motorun çalışmasından sonra gaz verince sönerse normaldir. Eğer sönmezse dinamo da arıza vardır. Elektrikli aletler kapatılarak enerji tasarrufu sağlanmalıdır. Yağlambasının motor çalışınca sönmemesi yağlamanın yetersizliğinin göstergesidir motor hemen durdurulup servis istenmelidir.