Şövalye

Şövalye, Ortaçağ Avrupa'sında seçkin ve profesyonel bir atlı asker (süvari) sınıfı.[1] Şövalyelik günümüzde, bazı ülkelerde önemli bir hizmet nedeniyle verilen bir unvana dönüşmüştür.[1]

"The Accolade" (şövalye ilan edilirken) adlı tablo (Edmund Blair Leighton, 1901)

Etimoloji

Şövalye sözcüğü Türkçeye, Fransızcada aynı anlama gelen chevalier kavramından geçmiştir. Sözcüğün kökleri Ortaçağ Latincesindeki caballus (yük atı) ve caballarius (atlı) sözcüklerine dayanır.[2] Modern İngilizcedeki cavalry (süvari) sözcüğü de aynı kökten gelir.[3]

Tarihçe

Ortaçağdaki ilk şövalyeler profesyonel atlı askerlerdi. Bir kısmı feodal bir beyin veya hükümdarın -tımar sistemine benzer şekilde- toprak tahsis ettiği vasallardı ve gerektiğinde efendilerinin birliklerinde savaşıyorlardı; ancak toprak tahsis edilmeyen şövalyeler de vardı. Bazen efendi, şövalyeleri tek tek hizmetine alıyor ve onlara toprak tahsis ediyordu; bazen de kendisine toprak tahsis edilen bir şövalye, yanında başka şövalyeleri getiriyordu.

Şövalye efendisine korumalık yapıyor, keşiflerde eşlik ediyor, şatosunda bekçilik yapıyor ve gerektiğinde onun adına savaşlara katılıyordu. İngiltere'de sadece hükümdarın şövalye istihdam etmesine izin veriliyordu. Fransa'da ise diğer soylular da şövalye istihdam edebiliyordu. Bu durum zamanla bazı soyluların çok güçlenmesi sonucunu doğurdu.[4]

Önceleri şövalyeler yılda sadece 40 gün çalışıyorlardı.[4] 12. yüzyıldan itibaren şövalye sayısında azalma görüldü ve hizmet süreleri uzadı. Şövalyeler askerî hizmet yerine "scutage" (koruma parası) denen bir vergiyi vererek, seferlere katılmamaya başladı. 14. yüzyıla gelindiğinde, savaşta süvarilerin öneminin azalması, paralı askerlerin tercih edilmesi, toprak kiracılarının isteksizliği gibi nedenlerle şövalye sayısında ciddî bir azalma görüldü.[4]

Eğitim

Viktor Vasnetsov'un "A Knight at the Crossroads" (1878) adlı tablosundaki şövalye tasviri

Şövalye olarak yetiştirilecek olan bir erkek çocuğu, yaklaşık 7 yaşındayken babasının evinde "page" (ayakçı) olarak çalışmaya ve eğitim almaya başlıyordu. Page eğitimi, muharebenin yanı sıra -çocuğun ailesinin sosyal sınıfına da bağlı olarak- avcılık, dans, müzik gibi konuları da kapsıyordu. Çocuk yaklaşık 12 yaşındayken efendisinin evine taşınıyor ve eğitimine -daha kapsamlı olarak- burada devam ediyordu. Bu dönemde aday "damoiseau" veya "valet" (Almanya'da "knappe") olarak adlandırılıyordu. Bir seferde efendisinin kalkan veya zırh taşıyıcısı veya bir şövalyenin yardımcısı (esquire) olarak görev yaptıktan sonra, şövalyeliğe uygunsa ve gerekli silah, zırh ve ekipmanları alacak parası varsa şövalyeliğe terfi ediliyordu.[1]

Tören

Bir şövalye karşılaşması

Şövalyelik unvanı bir törenle veriliyordu. Tören bazen bir festival veya bayram günü, gösterişli şekilde gerçekleştiriliyordu. Şartlara bağlı olarak, bazen de muharebe alanında basit bir tören gerçekleştiriliyordu. Unvan verilirken genellikle kılıcın bir yüzü, efendi tarafından, şövalyenin omzuna değdiriliyordu. Bu gelenek günümüzde de devam ettirilmektedir.[1]

Şövalyelik yemini

Aldıkları eğitimin hakkını veren adaylar şövalye ilan edilir edilmez o andan itibaren kendilerine öğretilen teknikleri, doğruları ve değerleri hayatlarına tatbik edeceklerini, ayrıca üzerindeki sorumlulukları en iyi şekilde yerine getireceklerini sözle ifade ederek herkesin önünde bir yemin ederdi. Dönemlere ve krallara göre değişiklik gösteren yemin için tek ve kesin bir metin mevcut değildir. Ancak içerik itibarıyla hepsinde şövalyelerin aynı konulara hassasiyet gösterecekleri ve benzer durumlarda benzer şekilde hareket edecekleri belirtilmektedir. Örnek bir yemin metni olarak şunu verebiliriz:

Kiliseyi savunacağıma, kötülerin karşısında olacağıma, papazlara ve papazlık kurumuna saygı göstereceğime, kadınları ve zayıfları koruyacağıma, ülkenin refahını sağlayacağıma ve devam ettireceğime ve diğer şövalye kardeşlerimin uğruna kanımın son damlasına kadar savaşacağıma, ıssız yerleri düzenleyip bu düzeni devam ettireceğime, yanlışın ve haksızlığın öcünü alacağıma ve erdemlerimi koruyacağıma ant içerim.[5]

Günümüzde durum

Birleşik Krallık

Birleşik Krallık'ta günümüzde de, sanat, iş, siyaset, spor vb. her alandan üstün hizmetlerde bulunmuş başarılı kimseler şövalyelik nişanı ile ödüllendirilirler. Ödüllerini ve unvanlarını törenle kraliçeden alırlar ve erkekler isimlerinin önünde "Sir", kadınlar ise "Dame" unvanını taşımaya hak kazanırlar. Örneğin müzisyen Paul McCartney ve dağcı Edmund Hillary şövalye unvanına sahip ünlülerdendir.

Kaynakça

  1. "knight." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.
  2. "chivalry." Online Etymology Dictionary
  3. "cavalry." Online Etymology Dictionary
  4. "knight service." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.
  5. Ortaçağ'da Şövalyelik ve Şövalye Eğitimi. Kaptan Yayıncılık. Mart 2015. s. 177. Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Şövalye ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.