Üçtepe Höyük

III. Salmanasar'ın Kurh Monoliti

Diyarbakır'da İngiliz elçisi olan J. C. Taylor, 1865 yılında Asur İmparatorluğu kralları II. Ashurnasirpal ve III. Salmanasar[not 1] tarafından diktirilen kireç taşı'dan iki stel bulmuştur.[not 2] Bölgede 1986 yılına kadar birkaç yüzey araştırması dışında herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Prof. Dr. Veli Sevin başkanlığında 1986 yılında yüzey araştırmaları yapılmıştır.[3] Höyükte kazı çalışmaları 1988 yılında, II. Ashurnasirpal tarafından yaptırılan eyalet sarayını bulmak için başlatılmıştır. Kazılara Prof. Dr. Veli Sevin[not 3] başkanlığında, TAÇDAM'ın da desteğiyle[4] başlanmış, 1992 yılına kadar sürdürülmüştür.[2] Daha sonra 2001 yılı Temmuz ayında yol çalışmalarının verebileceği zararı önlemek için bir kurtarma çalışması başlatılmıştır.[5]

Höyükte V. Sevin başkanlığında yapılan kazılarda tespit edilen yapı katları yukarıdan aşağıya şöyledir;

• 1. - 4. tabakalar Roma Dönemi (Orta İmparatorluk ya da Geç Roma Dönemi)[4]
• 5. – 6. tabakalar Helenistik Dönem[6]
• 7. – 8. tabakalar Yeni Asur Dönemi
• 9. tabaka Orta Asur Dönemi
• 10. tabaka Orta Tunç Çağı / Geç Tunç Çağı
• 11. tabaka Orta Tunç Çağı / Asur Koloni Dönemi[7]
• 12 A-B, 13. tabaka Erken Tunç Çağı sonu[2]

Höyüğün 200 metre çapındaki konisi tümüyle Yeni Asur yerleşimin görünümündedir. Kalın bir duvar, iç kaleyi çevreleyen sur olarak düşünülmektedir.[2] Doğrudan toprak üzerine oturtulan duvarın 41/43 – 15/19 cm.lik kerpiç bloklarla inşa edildiği ve 3,3 metreye kadar korunmuş durumda olduğu görülmüştür.[8]

Dokuzuncu yapı katında bir kadınla bir kız çocuğunun gömüldüğü bir mezar bulunmuştur. Gömütler giyinik ve takılı olarak gömülmüştür. Takılar, altın takılar, fayans boncuklar, tunç bileziktir. Mezara ayrıca kaliteli seramikler bırakılmıştır.[2] Ayrıca burna takılan gümüş bir hızma buluntular arasıdadır.[9]

Orta Tunç Çağı'na tarihlenen 11. tabakada muhtemelen yöreye özgü bir bezeme tekniği oldukça ilgi çekicidir. Diğerleri gibi hızlı dönen çarklarda ürerilmiş olan bu seramikler, yine diğerleri gibi portakal renginde olmakla birlikte bazı tarafları farklı renkte görünmektedir. Bu işin, fırında ısı değiştirilerek ya da seramikler fırına belirli bir tarzda yerleştirilirek elde edildiği düşünülmektedir.[10]

Helenistik Dönem yapı duvarlarının kireç sıva ile kaplandığı, sarı, kırmızı, açık yeşil ve siyah renkte boyandığı, tabanın ise muhtemelen mozaik olduğu görülmüştür. Duvarlarda yer alan freskolar ve taban mozaikleri ile bitkisel motiflerle süslü matara, Samsat'taki Mithridates Sarayı'na benzer özellikler göstermektedir.[6]