Zagreb Ulusal Hırvatistan Tiyatrosu

Tüccar Kristofor Stankovic, piyangodan kazandığı parayla 1834 yılında Marko Meydanında 750 koltuklu bir tiyatro binası yaptırmıştı.[1] Başlangıçta Alman tiyatro topluluklarının oyunlarını sahnelediği bu mekanda Novi Sadlı oyuncuların 10 Temmuz 1840’ta Ivan Kukuljevic Sakcinski’nin Hırvatça oyunu “Juan ve Sofya veya Sisak’taki Türkler” adlı oyununu sahnelemesi ile Zagreb Tiyatrosu perdelerini açmış oldu. 1846’da ilk Hırvatça opera olan, Vatroslav Lisinski’nin “Aşk ve Kin” adlı eserinin galası da Marko Meydanı’ndaki eski tiyatro binasında yapıldı. Zagreb Tiyatrosu 1860’ta “Ulusal Zagreb Tiyatrosu” adını aldı. 24 Kasım 1869’da aktör Toot Lesic şu açıklamayı yaptı: “Yarından başlayarak bu tiyatroda sadece Hırvatça oyunlar oynanacaktır.” [2]

1870’te Hırvat Operası kuruldu ve daha donanımlı yeni bir bina yapılması düşüncesi doğdu ancak eski binanın depremde hasar gördüğü 1880 yılına kadar bu konuda bir adım atılmamıştır.[1] 1880’de Hırvat parlamentosu Zagreb’te yeni bir tiyatro binasının inşa edilmesi için gerekli mali kaynakları yaratmak üzere Hırvat yazar ve milletvekili Marijan Derencina öncülüğünde girişimde bulundu; tiyatro inşaatı konusunda tecrübeli Viyanalı iki mimara (Helmer ve Fellner) ayrıntılı planı hazırlatıldı.[1] Derencina’nın tiyatrodan ayrılması üzerine çalışmalar yarım kaldı.

İmparator Franz Joseph’in Zagreb’i ziyaret etmesi gündeme gelince tiyatro inşaatı 1893’te yeniden gündeme geldi. Yeni binanın şehrin dışında, o devirde Zagreb pazarının kurulduğu yerde (bugünkü Mareşal Tito Meydanı) inşa edilmesine karar verildi.[1] 1894/1895 sezonu eski binadaki son tiyatro sezonu oldu. Yeni binanın inşaatı dört ayda tamamlandı ve iç dekorasyon işleri başladı. Sahnenin demir perdesi (sahneyle seyirci salonunu birbirinden ayıran perde) üzerine ressam Vlaho Bukovac tarafından “Hırvat Reformu” başlıklı resim yapıldı. Resimde başta Ljudevit Gaj olmak üzer Hırvat reformcular Rönesans şairi Ivan Gundulic’i ziyaret ederken gösterilir. Salonun tavanı ve duvarlarındaki resimler Viyanalı sanatçı Alexander Demetrius Goltz tarafından yapıldı.

Tiyatro binası 14 Ekim 1895’te törenle açıldı. İmparator, tiyatronun balkonundaki bir sütun üzerine özel olarak tasarlanmış gümüş bir çekiçle kilit taşına vurarak binanın açılışını gerçekleştirdi.

Binanın önüne ünlü heykeltıraş Ivan Meštrović’in “Yaşam Kuyusu” heykeli 1905 yılında yerleştirildi. Balenin tiyatro ve operaan bağımsız bir bölüm olarak gelişmesi 1921’den itibaren gerçekleşti.[3] Bina 1967-1969’da kapsamlı bir tadilat gördü. Kurum, 1991’de Hırvatistan Cumhuriyet’nin bağımsızlığını kazanmasından sonra Zagreb tiyatrosu devlet ve merkez tiyatrosu statüsünü kazandı.[3]

Resmi site

• 
  Tiyatro bölgesinin görünümü
• 
  İmparator, çekici kilit taşına vururken, 1895
• 
  Vlaho Bukovac’ın resimlediği demir perde
• 
  Tiyatro binası ve önündeki “Yaşam Kuyusu” heykeli