Tuzla Uluslararası Havalimanı
Tuzla Uluslararası Havalimanı (Boşnakça: Međunarodni aerodrom Tuzla/Међународни аеродром Тузла); (IATA: TZL, ICAO: LQTZ), Bosna-Hersek'in Tuzla şehrinin yakınlarında bulunan bir havalimanıdır. Tuzla Uluslararası Havalimanı, Saraybosna Uluslararası Havalimanı'ndan sonra Bosna-Hersek'teki en büyük ikinci havalimanıdır. Havaalanı, Bosna-Hersek'in düşük maliyetli havayolu merkezi olarak biliniyor, çünkü diaspora ve komşu ülkelerden Hırvatistan ve Sırbistan'dan seyahat edenler tarafından kullanılıyor. Havalimanı sivil havacılığın yanı sıra aynı zamanda bir askeri hava üssü olarak da kullanılmaktadır.
| Tuzla Uluslararası Havalimanı Međunarodni aerodrom Tuzla Међународни аеродром Тузла Međunarodna zračna luka Tuzla | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
  BNX | |||||||||||
| Özet | |||||||||||
| Havalimanı tipi | Sivil/askerî | ||||||||||
| Sahibi/İşleticisi | Tuzla Kantonu hükümeti | ||||||||||
| Yer | Dubrave Gornje, Bosna-Hersek | ||||||||||
| Açılış |
10 Ekim 1998  | ||||||||||
| Rakım (ODS) | 765 ft / 233 m | ||||||||||
| Koordinatlar | 44°27′31″K 18°43′29″D | ||||||||||
| Web sitesi | tuzla-airport.ba | ||||||||||
| Harita | |||||||||||
| |||||||||||
| Pistler | |||||||||||
| |||||||||||
| İstatistikler (2019) | |||||||||||
| Yolcu sayısı |
593.083  % 1.4 | ||||||||||
| Uçak hareketleri |
3.911  % 2.3 | ||||||||||
| Yük (ton cinsinden) |
109 % 52.3 | ||||||||||
| Kaynak: Bosna Hersek Sivil Havacılık Müdürlüğü (BHDCA)[1] | |||||||||||
Tarihçe
İlk yılları
Tuzla Uluslararası Havalimanı bir zamanlar eski Yugoslavya'nın en büyük askerî havalimanıydı. 350. Keşif Havacılık Filosu'da bir süre burada faaliyet gösterdi.
1990'ların başlarında, hala Yugoslavya içinde ve Bosna Savaşı'nın başlamasından önce, Yugoslav şirket Air Commerce Saraybosna ve Tuzla'dan Avusturya ve İsviçre'ye ticari uçuşlar gerçekleştirdi.[2]
1992 yılında Birleşmiş Milletler Koruma Gücü'nün kontrolü altına alındı ve 1996'dan itibaren Dayton Anlaşması'nın uygulanmasını denetlemekle görevli Uygulama Gücü'nün (IFOR) ana merkezi haline geldi. 1998'de Tuzla Kantonu, hava limanını sivil havacılığın kullanımına açtı. 10 Ekim 1998'de sivil ve askerî havalimanı olarak hizmete açıldı. Tuzla Uluslararası Havalimanı , uluslararası askeri geri çekilmenin tamamlanmasının ardından, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün dayattığı tüm teknik gereklilikleri ve standartları uygulamaya başladı.
2000ler-günümüz
Son olarak, 5 Haziran 2008 tarihinde Tuzla Uluslararası Havalimanı, uluslararası hava taşımacılığında bir yıl süreyle geçerli olan kamu kullanımına ilişkin geçici sertifika aldı.[3] BH'deki sivil havacılık yetkili kurumları tarafından yapılan genel denetimin ardından 5 Haziran 2009 tarihinde Tuzla Uluslararası Havalimanı, uluslararası hava taşımacılığında sınırsız geçerlilik süresi ile kamu kullanımına ilişkin sertifika almaya hak kazandı.[3]
Haziran 2015'te Macar düşük maliyetli hava yolu şirketi Wizz Air, havalimanında bir Airbus A320'yi temel alarak Tuzla'da bir işletim üssü açtı.[4] Üs açılışından sonra Tuzla'dan toplam Wizz Air destinasyonları yaz uçuş programında haftalık 22 kalkış da dahil olmak üzere 9'a yükseldi. 2 Haziran 2016'da Turkish Cargo, Tuzla'dan İstanbul Atatürk Havalimanı'na uçuşlarına başladı. Türk hükümeti Bosna-Hersek'ten 15 bin ton taze et ve et ürünü ithal etti. 2016 yılında Airbus A330 kargo uçağı ile toplam 90 uçuş planlandı. Bu, o tarihte Bosna-Hersek'e gidiş ve dönüş seferi gerçekleştiren tek geniş gövdeli uçak uçuşuydu.[5] Wizz Air, 31 Ağustos 2016 tarihinde, ikinci uçağını 27 Mart 2017 tarihi itibarıyla Tuzla Havalimanına yerleştireceğini duyurdu. Havayolu, Mart 2017'den itibaren Tuzla'dan Almanya'da Köln/Bonn, Friedrichshafen ve Nürnberg'e, Slovakya'da Bratislava'ya ve İsveç'te Växjö'ye kadar beş yeni noktaya hizmet vermeye başladı. Wizz Air ayrıca Tuzla'yı 30 Ekim'den itibaren Birleşik Krallık'ta Londra-Luton, 31 Ekim'den itibaren Danimarka'da Billund ve 17 Aralık'tan itibaren Berlin-Schönefeld'e bağlayan yeni güzergahlarını duyurdu. Böylece havayolunun toplam haftalık uçuş sayısı 43 gidiş dönüş uçuşa yükseldi ve 7 ülkede 16 varış noktasına hizmet vermeye başladı.[6] 2 Kasım 2016 tarihinde Tuzla Uluslararası Havalimanı'nın terminal genişletme ve rekonstrüksiyon çalışmalarının başladığı duyuruldu. Yeni binanın yıllık kapasitesi 700.000 yolcu olacak şekilde tasarlandı.[7] Yeniden yapılanma Mayıs 2019'da tamamlandı.[8] 2017, Tuzla Havalimanı'nın ilk kez yarım milyon yolcuyu geçtiği rekor bir yıl oldu. Wizz Air, Haziran 2018'de Tuzla'dan Almanya'da Karlsruhe/Baden-Baden uçuşlarına başladı.
Tesisler
Terminal
1998 yılında açılan yolcu terminal binası, yoğun saatte 350 yolcu kapasitesine sahiptir. Yolcu terminali 2015 yılında kapasitesine ulaştı. Bosna-Hersek Federasyonu Hükümeti 2016 yılı bütçesinde yeni bir terminal binası için 2 milyon KM (yaklaşık 1 milyon €) tahsis etme kararı alırken, Tuzla Kantonu Hükümeti yeni ve geliştirilmiş yaklaşım aydınlatma sisteminin kurulumu için 500.000 KM'lik bir bütçe sağladı.[9] Birçok araç kiralama acentesinin havalimanında ofisleri mevcuttur ve havalimanı da karayolu taşıtları için uzun süreli park imkânı sunmaktadır.
Apronlar
Tuzla Havalimanı'nda şu anda üç aprondan ikisi kullanılmaktadır.[10] Kullanılan iki aprondan bir tanesi 116 x 106 metre büyüklüğündeki yolcu uçağı apronu ve yaklaşık aynı büyüklükte kargo apronudur. Apronlar, tüm uçak sınıflarına hizmet vermek için tasarlanmıştır. İki orta boy uçak modeli Boeing 737 veya Airbus 320, terminal binasının yanındaki yolcu apronunu aynı anda kullanılabilir. Tuzla Uluslararası Havalimanı, 2016 yılında İstanbul'dan Airbus A330F ile 130 kargo uçuşunun yapılması için Türk Hava Yolları ile anlaşma imzaladı.
Havayolları ve destinasyonlar
Yolcu
| Hava yolları | Uçuş noktaları |
|---|---|
| Freebird Hava Yolları | Sezonluk charter: Antalya[11] |
| Wizz Air | Basel/Mulhouse/Freiburg, Berlin-Schönefeld, Billund, Köln/Bonn, Dortmund, Eindhoven, Friedrichshafen, Gothenburg, Hahn, Karlsruhe/Baden-Baden, Malmö, Memmingen Sezonluk: Stockholm–Skavsta, Växjö, Viyana |
Kargo
| Hava yolları | Uçuş noktaları |
|---|---|
| Turkish Cargo | İstanbul Atatürk[12][13] |
İstatistikler
Yolcu gelişimi
| Yıl/Ay[1] | Ocak | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Toplam | Değişim |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 35.188 | 36.438 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 71.626 | 6,90% |
| 2019 | 36.341 | 30.658 | 35.679 | 56.276 | 52.425 | 59.581 | 67.794 | 66.732 | 56.412 | 54.018 | 35.484 | 41.617 | 593.083 | 1,45% |
| 2018 | 40.563 | 35.976 | 43.112 | 52.638 | 49.371 | 53.709 | 67.438 | 65.364 | 56.062 | 50.122 | 30.763 | 39.471 | 584.589 | 9,0% |
| 2017 | 26.554 | 23.105 | 29.116 | 50.763 | 47.701 | 49.662 | 63.173 | 63.788 | 52.816 | 51.556 | 37.432 | 40.178 | 535.834 | 72,1% |
| 2016 | 19.234 | 19.939 | 23.598 | 25.261 | 27.324 | 26.673 | 32.229 | 31.046 | 27.793 | 27.621 | 23.619 | 27.061 | 311.398 | 20,2% |
| 2015 | 12.960 | 12.005 | 14.474 | 17.311 | 18.082 | 21.563 | 33.666 | 33.007 | 28.900 | 27.167 | 22.462 | 17.427 | 259.074 | 71,2% |
| 2014 | 8.276 | 6.455 | 7.289 | 9.495 | 9.343 | 12.195 | 19.887 | 19.253 | 16.967 | 16.299 | 12.363 | 13.531 | 151.353 | 146,0% |
| 2013 | 1 | 0 | 0 | 0 | 455 | 6.251 | 11.868 | 11.000 | 9.071 | 8.673 | 7.359 | 6.835 | 61.513 | 1.367,7% |
| 2012 | 8 | 0 | 51 | 13 | 2 | 854 | 1.762 | 1.243 | 195 | 59 | 4 | 0 | 4.191 | 7,4% |
| 2011 | 0 | 0 | 12 | 54 | 8 | 1.143 | 1.506 | 965 | 10 | 426 | 403 | 0 | 4.527 | N/A |
Yolcu güzergah istatistikleri
| Sıra | Havalimanı | Yolcu | % değişim 2017/2018 |
|---|---|---|---|
| 1 |    Basel/Mulhouse/Freiburg | 63.615 | 28,50 |
| 2 | Dortmund | 60.621 | 21,77 |
| 3 |  Malmö | 58.570 | 3,73 |
| 4 | Gothenburg | 50.751 | 0,35 |
| 5 | Berlin-Schönefeld | 41.184 | 30,16 |
| 6 | Hahn | 39.812 | 4,60 |
| 7 | Memmingen | 38.830 | 17,60 |
| 8 | Köln/Bonn | 36.930 | 20,69 |
| 9 | Friedrichshafen | 33.168 | 25,13 |
| 10 | Stockholm–Skavsta | 25.322 | 0,73 |
| Sıra | Havalimanı | Yolcu | % değişim 2016/2017 |
|---|---|---|---|
| 1 | Malmö | 56.461 | 26,72 |
| 2 | Gothenburg | 50.930 | 18,46 |
| 3 | Dortmund | 49.781 | 0,93 |
| 4 | Basel/Mulhouse/Freiburg | 49.503 | 28,95 |
| 5 | Hahn | 38.058 | 22,76 |
| 6 | Memmingen | 33.016 | 4,30 |
| 7 | Friedrichshafen | 26.506 | 0.0 |
| 8 | Stockholm–Skavsta | 25.510 | 13,16 |
| 9 |  London–Luton | 20.708 | 0,0 |
| 10 | Växjö | 20.269 | 0,0 |
Yer taşımacılığı
Tuzla Havalimanı, doğuda Kaleja'ya ve batıda Živinice'ye giden ikincil bir yolda yer almaktadır. Saraybosna, Tuzla ve ülkenin diğer şehirlerine giden ana yol buradan bağlanır.
Banja Luka, Saraybosna ve Tuzla'dan havalimanına çift yönlü otobüs seferleri mevcuttur
Ayrıca bakınız
- Bosna-Hersek'teki havaalanları listesi
Kaynakça
- "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- Airways: A Global Review of Commercial Flight, Volume 8 15 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Airways International, Incorporated, 2001, page 4
- "Tuzla International Airport". Tuzla International Airport. 23 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2013.
- "Wizz Air opens Tuzla base". Exyuaviation. 28 Haziran 2015. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- Bosnian, Flying (3 Haziran 2016). "Bosnia and Herzegovina aviation news: ✈ Turkish Airlines Airbus 330 cargo flights from Tuzla Int. Airport". 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- "Welcome to the world of opportunity! - Wizz Air". wizzair.com. 13 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- Bosnian, Flying (2 Kasım 2016). "Bosnia and Herzegovina aviation news: ✈ Tuzla airport: photos of proposed terminal building". 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- "Tuzla Airport to open new look terminal next month". 7 Nisan 2019. 13 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- "Archived copy". 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2015.
- Bosnian, Flying (1 Nisan 2019). "Bosnia and Herzegovina aviation news: ✈ Summer Charter flights Tuzla-Antalya". 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- "Nakon višemjesečne pauze: Sa tuzlanskog aerodroma poletio prvi avion s mesom za Tursku". Klix. 2 Haziran 2016. 19 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2019.
- Flightradar24. "Live Flight Tracker - Real-Time Flight Tracker Map". Flightradar24. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- Bosnian, Flying (6 Mart 2019). "Bosnia and Herzegovina aviation news: ✈Bosnia and Herzegovina-Germany air traffic report". 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- Bosnian, Flying (15 Eylül 2018). "Bosnia and Herzegovina aviation news: ✈Tuzla Airport air traffic data for 2017". 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- "Statistics" (PDF). www.bhdca.gov.ba. 2016. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2019.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Tuzla Uluslararası Havalimanı ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
- Official website13 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Great Circle Mapper'deki LQTZ havalimanı bilgileri. Kaynak: DAFIF (Ekim 2006'da geçerli).
- World Aero Data'da LQTZ hakkında bilgiler. Kaynak: DAFIF.