Operadaki Hayalet (film, 1925)

Operadaki Hayalet 1925 ABD yapımı gotik korku filmidir. Özgün adı The Phantom of the Opera dır. Özgün hali sessiz çekilmiş olan film 1929 yılında seslendirilerek yeniden gösterime sunulmuştur.

Operadaki Hayalet (1925)
The Phantom of the Opera
"Operadaki Hayalet" (The Phantom of the Opera) filminin sinema afişi
Yönetmen	Rupert Julian
Yapımcı	Carl Laemmle
Senarist	Elliott J. Clawson Gaston Leroux (roman)
Oyuncular	Lon Chaney Arthur Edmund Carewe Snitz Edwards
Müzik	Sam Perry (1929 versiyonu)
Görüntü yönetmeni	Milton Bridenbecker Virgil Miller Charles Van Enger
Kurgu	Edward Curtiss Maurice Pivar Gilmore Walker
Stüdyo	Universal Pictures
Dağıtıcı	Universal Pictures
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Gotik korku, fantezi, dram
Renk	Siyah-beyaz (Kısmen renkli bölümleri var, (2-şeritli Technicolor ve elle boyama bölümler)
Yapım yılı	1925
Çıkış tarih(ler)i	6 Eylül 1925, New York
Süre	93 dakika 107 dakika
Ülke	ABD
Dil	Sessiz (İngilizce ara yazıları) 1929 versiyonuna ses ve müzik eklenmiştir
Diğer adları	Operadaki Hayalet (Türkiye) Le Fantôme de l'opéra (Fransa) Il Fantasma dell'opera (İtalya) El Fantasma de la ópera (İspanya) Das Phantom der Oper (Almanya/Avusturya)

Fransız gazeteci yazar Gaston Leroux'nun 1909 yılında yazdığı Le Fantôme de l'Opera (Operanın Hayaleti) adlı ünlü romanından uyarlanan filmi çoğunlukla Rupert Julian yönetmişti. Çoğunlukla denmesinin nedeni zaman zaman kameranın arkasına Ernst Laemmle, Edward Sedgwick ve hatta filmin başrol oyuncusu olan Lon Chaney'in de geçmiş olmasıdır. Filmin senaryo ve ara yazılarını da Elliott J. Clawson'un başı çektiği 8 kişilik bir kadro birlikte yazmıştır.[1] Filmin yapımcılığını Universal Pictures Stüdyoları adına Carl Laemmle üstlenmiştir. Çekimleri 1923'te tamamlanan film gösterime verilmeden önce 2 yıl kadar bekletilmişti.

Bu film için Universal Stüdyoları bünyesinde, Paris'teki Opéra Garnier'nin gerçekçi bir kopyası yaptırılmıştı. Universal şirketinin 1943 yılındaki yeniden çevriminde de kullanılan aynı dekorlar bugün hala ayaktadır ve bu film seti Dünyada olduğu gibi muhafaza edilmiş en eski film seti olma unvanını da taşımaktadır [2][3]

Sahnelerinin büyük çoğunluğu siyah beyaz olan filmin bazı opera sahneleri 2 şeritli Technicolor sistemiyle renkli olarak çekilmişti bazı sahneleri de sonradan elle boyanmıştı. Özgün hali sessiz olan filme sinemaya sesin gelmesinden (1927) sonra müzik ve dublajla konuşmalar eklenmiş ve bu seslendirilmiş haliyle 1929 yılında yeniden gösterime sunulmuştu.

Bu film, 1916 ve 2004 yılları arasında yedi kez sinemaya aktarılan romanın en sadık sinema uyarlaması olarak kabul edilmektedir. Kasvetli dekorları, derin gölgeli karanlık sahneleriyle Alman "dışavurumcu sinema akımı"ndan büyük ölçüde etkilenmiş olan "Operadaki Hayalet", kendisinden sonra gelecek olan Dracula, Frankenstein ve Notre Dame'ın Kamburu gibi klasik olacak filmleri biçim olarak etkilemiştir.[4]

Operanın "Hayalet"'i, Lon Chaney'in en çok tanındığı ve en korkunç rolüdür. Chaney bu filmdeki makyajını kendisi yapmıştır ve uzun yıllar bu makyajın nasıl yapıldığı bir stüdyo sırrı olarak saklanmıştır. Konusu 1890'ların Paris'inde geçen filmde, yüzü ileri derecede deforme olduğu için bir maske takarak dolaşan ve yer altındaki gizli mahzenlerde yaşayan Paris Operası 'nın "Hayalet"'inin sevdiği kadını bir star yapabilmek için opera idaresini zorlaması, bu uğurda cinayet bile işleyerek binanın altını üstüne getirmesi anlatılmaktadır.

Film, ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.[5]

Film, telif hakları yenilenmediği için bugün için bir kamu malı (public domain) haline gelmiştir ve ücretsiz olarak İnternet arşivinden indirilip izlenmesi mümkündür.[6]