Oşki

Oşki’deki eski kale ve kiliselerin varlığı köyün 10. yüzyıldan önce de yerleşim yeri olduğunu göstermektedir.[1] Gürcistan Krallığı yönetimindeyken Oşki’nin de bulunduğu bölge Kveli Kalesi Savaşı’ndan (1080) sonra Büyük Selçukluların eline geçti. Daha sonra bölge Gürcü atabegler (1268-1625) tarafından yönetildi. 16. yüzyılda bölgeyi Osmanlılar ele geçirdi ve Oşki de Tao-Klarceti bölgesinin diğer yerleri gibi Çıldır Eyaleti içinde kaldı. Oşki 17. yüzyılda Ardahan-ı Büzürg livasının Çıldır nahiyesine bağlı bir köydü.[2] Uzun süre Osmanlı yönetimi altında kalan Oşki, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusların eline geçti. Oşki Deresi kenarında kurulu geniş bir köy olan Oşki, bu derenin iki yanına yayılıyordu. 1917 yılında bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili’nin verdiği bilgiye göre köy halkı Oşki’nin güney kısmını Öşk, kuzey kısmını ise Öşkvank olarak adlandırıyordu.[3] I. Dünya Savaşı sonlarında bölgeden Rus ordusunun çekilmesinden sonra Oşki 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde kaldı. 1921’de yeniden Türkiye’ye katıldı.

Köyde 10. yüzyılda kurulmuş olan Oşki Manastırı bir ana kilise, 4 veya 5 küçük kilise, yemekhane, ilahiyat okulu gibi yapılardan oluşur. Tao-Klarceti manastırları arasında Oşki özel öneme sahip bir manastırdı. Oşki’nin kurucularının Tao’daki Gürcü Bagrationi hanedanından III. Adarnase Kurapalati’nin oğulları III. Davit (sonradan Kurapalati) ve prensler prensi Bagrat’ın olduğu ana kilisenin yazıtlarından anlaşılmaktadır. Ana kilise olan Oşki Kilisesi büyük ölçüde ayaktadır. Manastırın küçük kiliseleri biri hariç yıkılmıştır. Elyazması Oşki İncili’ne (978) düşülen nota göre manastır Vaftizci Yahya adına kurulmuştur. Manastırın yakınlarında, manastırın korunması işlevi de olan Oşki Kalesi yer alır. Günümüze yıkıntıları kalmış olan kale Uzundere ilçesine bağlı ve Çamlıyamaç köyüne komşu olan Gölbaşı köyü sınırları içindedir.[1]