Nevşehir (il)

Nevşehir, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir ildir.

Nevşehir

İlin Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
Coğrafi bölge İç Anadolu
İdare
  Vali İnci Sezer Becel[1]
Yüzölçümü
  Toplam 5,467 km² (2.110 mil²)
Nüfus
 (2019)
  Toplam 303.010
  Kır
108.952
  Şehir
194.058
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 384
İl plaka kodu 50

Nevşehir, Muşkara adlı bir köy iken, şehir halini almaya başlamasından sonra, 18 yüzyılda Osmanlıca "yeni kent" anlamındaki bugünkü adını almıştır.[2]

Nevşehir, 6429 sayılı yasa ile Nevşehir 20 Temmuz 1954 tarihinde il haline getirildi. Kırşehir ve Kırşehir'e bağlı Mucur, Avanos, Hacıbektaş (1945'te ilçe oldu), Kayseri'ye bağlı Ürgüp (1935'te ilçe oldu), Niğde'ye bağlı Arapsun (1948'de Gülşehir adını aldı) Nevşehir'in ilçeleri haline getirildi. Kozaklı ve Hamamorta köyleri Avanos'a bağlı birer köy iken birleştirilerek 1954'te Kozaklı adıyla ilçe olarak Nevşehir'e bağlandı. Kırşehir 1957'de tekrar il yapıldı. Mucur ilçesi ile beraber Nevşehir'den ayrıldı. Daha önceleri Melegübü ismi ile anılan bir bucak merkezi olan Derinkuyu 1 Nisan 1960'ta ilçe durumuna getirildi. Acıgöl kasabası ise 4 Temmuz 1987'de ilçe olmuştur.

Yönetim

2019 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 23 belediye, bu belediyelerde 116 mahalle ve ayrıca 153 köy vardır.[3])

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[4][5]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Nevşehir Valisi, İslahiye doğumlu İnci Sezer Becel’dır. 17 Haziran 2020 tarihinde Çatalca Kaymakamı iken atanmıştır.[6]

Nevşehir Belediye Başkanı, 1975-Nevşehir doğumlu Rasim Arı (AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %51,58 oy oranıyla seçilmiştir.[7]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Nevşehir İl Genel Meclisi üye sayısı, 14 AK PARTİ, 4 CHP ve 3 MHP olmak üzere 21’dir.[8] Nevşehir Belediye meclisi ise 21 AK Parti, 9 MHP ve 1 İYİ Parti olmak üzere 31 üyeden oluşur.[9]

2018 Genel seçimleri sonucu, Nevşehir'i temsilen TBMM'e AKP'den 2 milletvekili (Mustafa Açıkgöz, Yücel Menekşe), CHP'den 1 milletvekili (Faruk Sarıaslan) seçilmiştir.[10]

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[3])

Nevşehir ili nüfusu: 303.010'dur. Bu nüfusun %79,18'i şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüz ölçümü 5.486 km2'dir. İlde  km2'ye 55 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 258’dir.)

İlde yıllık nüfus % 1,57 oranında artmıştır. Nüfusu en çok artan ilçe: Merkez ilçe (% 3,47). Nüfusu en çok azalan ilçe: Hacıbektaş(-% 1,61)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 23 belediye, bu belediyelerde 116 mahalle ve ayrıca 153 köy vardır.

2019 yılı sonunda Nevşehir ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[11]
İlçe Nüfus

2018

Nüfus

2019

Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[12]

 km2'ye

düşen kişi

Acıgöl 19.561 19.362 -1,02 3 8 10 8.344 11.018 56,91 456 42
Avanos 32.618 32.742 0,38 4 17 16 9.016 23.726 72,46 995 33
Derinkuyu 20.786 20.776 -0,05 2 10 7 6.282 14.494 69,76 473 44
Gülşehir 21.771 21.468 -1,39 1 10 31 9.474 11.994 55,87 879 24
Hacıbektaş 11.487 11.302 -1,61 1 3 30 6.025 5.277 46,69 750 15
Kozaklı 13.570 13.379 -1,41 1 10 27 5.838 7.541 56,36 772 17
Merkez ilçe 143.194 148.160 3,47 9 44 9 8.386 139.774 94,34 574 258
Ürgüp 35.352 35.821 1,33 2 14 23 9.716 26.105 72,88 587 61
NEVŞEHİR 298.339 303.010 1,57 23 116 153 63.081 239.929 79,18 5.486 55
Nevşehir il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[13]203.31658
  %23     46.710
156.606     %77  
1970[14]229.83058%13
  %25     57.545
172.285     %75  
1975[15]249.30862%8
  %28     68.634
180.674     %72  
1980[16]256.93363%3
  %30     77.404
179.529     %70  
1985[17]278.12961%8
  %34     94.871
183.258     %66  
1990[18]289.50959%4
  %39     112.955
176.554     %61  
2000[19]309.91461%7
  %44     136.523
173.391     %56  
2007[20]280.05861-%10
  %52     145.037
135.021     %48  
2008[21]281.69960%1
  %52     146.349
135.350     %48  
2009[22]284.02560%1
  %53     151.689
132.336     %47  
2010[23]282.33760-%1
  %55     154.103
128.234     %45  
2011[24]283.24760%0
  %56     157.462
125.785     %44  
2012[25]285.19060%1
  %57     162.228
122.962     %43  
2013[26]285.46060%0
  %59     168.771
116.689     %41  
2014[27]286.25060%0
  %60     171.078
115.172     %40  
2015[28]286.76761%0
  %61     174.195
112.572     %39  
2019[29]303.01061%6
  %64     194.058
108.952     %36  

Kültür

Müzeler

  • Nevşehir Müzesi
  • Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi ve Müzesi
  • Atatürk Evi Müzesi
  • Göreme Açık Hava Müzesi
  • Avanos Saç Müzesi
  • Kapadokya Sanat ve Tarih Müzesi (Bebek Müzesi)
  • Güray Müze
  • Ortahisar Etnografya Müzesi
  • Zelve Açık Hava Müzesi

Turizm

Kapadokya

Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Kapadokya bölgesi ünlü peribacalarıyla yıl içinde milyonlarca yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Bölgeyi yukarıdan görmek isteyenler için balon turu yapılmaktadır.

Üç güzeller

İki büyük, bir küçük peri bacasından oluşan Üç Güzeller, bölgenin bir diğer sembolik yapısıdır. Bölgede en çok fotoğraf çekilen yerlerin başında gelen bu Üç Güzeller, hem görüntüsü hem de hakkında anlatılan efsaneleri ile yerli ve yabancı pek çok turistin ilgisini çekiyor. Diğer peri bacalarından farklı bir görüntüye sahip olması, en dikkat çekici özelliğidir.

Sunset View Point

Göreme’de bulunan Sunset View Point, hem Nevşehir hem de Kapadokya’nın en güzel manzara noktalarından biri sayılır. Gün doğumu ya da gün batımı… Ne zaman isterseniz gelin. Her şekilde harika manzaraya tanıklık edeceksiniz. Geldiğiniz zaman, neden en popüler izleme noktalarından biri olduğunu daha iyi anlayacaksınız!

Avanos Asma Köprü

Avanos’ta yer alan Avanos Asma Köprü, bir diğer adıyla da bilinen Sallanan Tahta Köprü, Kızılırmak üzerine kuruludur. Çelik halatlarla tutturulduğu ve yerle çok az temas ettiği için, üzerinde yürürken sallanır. Hatta bu nedenden dolayı, yerel halk tarafından bu ismi almıştır. Nevşehir'deki ilgi çekici mekanlardan biridir.

Asmalı Konak

Ürgüp’te iki farklı konakta çekilen Asmalı Konak, yerli ve yabancı pek çok turist tarafından yoğun ilgi görüyor. İlk konak; Mustafapaşa beldesinde, Ürgüp’e 5 km uzaklıkta yer alıyor ve günümüzde ”Old Greek House” olarak hem restoran hem de otel olarak hizmet veriyor. İkinci konak ise; Ürgüp’e 800 metre uzaklıkta yer alıyor ve günümüzde müze olarak hizmet veriyor. Müzenin dışında atv logosu ve dizi ile ilgili bilgilerin yer aldığı bir heykel bulunuyor. İçerisinde ise; dizinin çekildiği odalar, avlu ve oyuncuların kullandığı eşyalar yer alıyor.

Konum

Konum Bilgileri Tablosu

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[30] Alanı km²[31] Rakım mt. Merkeze km[32] Ulaşan Yollar[32]
Acıgöl 1987 456 1.247 22 -16, 50-81
Avanos Cumh.önce 995 934 20 -16, 50-01, 50-75
Derinkuyu 1960 473 1.359 29 -12, 50-25, 50-50
Gülşehir Cumh.önce 879 923 17 -11, 50-75, 50-76
Hacıbektaş 1948 750 1.288 45 -11, 50-78
Kozaklı 1954 772 1.054 92 -09=>50-03, 50-05
Nevşehir Merkez   574 1.197   -16, -11, -01, 50-51
Ürgüp Cumh.önce 587 1.060 23 -01, 50-26
Nevşehir 1954 5.485      

Eğitim

Üniversiteler

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi 5662 Sayılı "Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la kurulan ve 28 Mayıs 2007 tarihinde Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanan, 17 yeni üniversiteden biridir. Ana yerleşke Nevşehir ilinde bulunmaktadır. Ürgüp, Avanos, Gülşehir, Hacıbektaş, Acıgöl ve Kozaklı ilçelerinde de fakülte ve meslek yüksekokulları bulunmaktadır.

5662 Sayılı "Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la kurulan ve 28 Mayıs 2007 tarihinde Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanan, 17 yeni üniversiteden biridir. Ana yerleşke Nevşehir ilinde bulunmaktadır. Ürgüp, Avanos, Gülşehir, Hacıbektaş, Acıgöl ve Kozaklı ilçelerinde de fakülte ve meslek yüksekokulları bulunmaktadır.

Kapadokya Üniversitesi Kapadokya Meslek Yüksekokulu (KMYO) değişen unvanı ile Kapadokya Üniversitesi, 16 Eylül 2005 tarihinde İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı'na bağlı olarak Yükseköğretim Kurulu Kararı doğrultusunda bölge kalkınma hedefleri paralelinde belirlenmiş olan beş programla eğitim - öğretim faaliyetlerine başlamıştır. Bakanlar Kurulu'nun 03.07.2008 tarihli kararı ile yeniden kurulan yüksekokulun öğretim programlarının temelini bölge kalkınma programları (Kapadokya Programları), havacılık programları ve sağlık programları oluşturmaktadır.

Yüksekokulun biri Ürgüp'e 5 kilometre uzaklıkta olan Mustafapaşa (Sinasos) beldesinde, diğeri ise İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nda olmak üzere iki yerleşkesi bulunmaktadır.

Ekonomi

İlin ekonomisi geniş ölçüde tarıma dayanır. Faal nüfusun % 75’i tarım sektöründe çalışır. Sanayi pek gelişmemiştir. Turizm sektörü son senelerde hızla gelişmektedir. Peribacaları ve kayalara oyulmuş kiliseler.

Tarım: Mevsim ve yağış şartları sebebiyle tarım ürünleri fazla çeşitli değildir. Tahıl, yumru ve sanayi ürünleri başlıca tarım ürünleridir. Patates üretiminde Nevşehir ili Niğde ve İzmir’den sonra üçüncü sırada bulunur. Ayrıca ilde şekerpancarı, buğday, arpa, çavdar, bakla, nohut, fasulye, mercimek yetiştirilir. Sebzecilik gelişmiştir. Fakat meyvecilik bilhassa bağcılık önemli yer tutar. Meyve olarak üzüm, elma, zerdali, armut, kayısı, ceviz, dut, iğde, ayva ve badem yetişir.

Hayvancılık: Nevşehir ilinde arazinin ekime tahsis edilmesi sebebiyle yeterli otlak (çayır ve mer’a) yoktur. Fakat, besi hayvancılığı gelişmekte olup, bunun neticesi sığır miktarı artarken, küçükbaş hayvan sayısı gittikçe azalmaktadır.

Madenleri: Nevşehir ili maden bakımından zengin sayılmaz. İşletilmekte olan madenleri azdır. Gülşehir kaya tuzlarından yıllık ortalama 20 bin ton tuz...

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Nevşehir Belediyespor, futbol 3. Ligde sezon sonu play-offda elenerek ligde kalmıştır. Kapadokya Göremespor BAL'da, Ürgüpspor Voleybol erkekler 2.ligindedir. Voleybol bölgesel liginde 2 takımı vardır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Nevşehir Belediyespor, katıldığı 2.turda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Nevşehir Gazi Stadyumu (7503), Damat İbrahim Paşa Spor Salonu (1.500), Y.Olimpik K.Yüzme Havuzu (500).

Ağız

Türkçenin Nevşehir ilinde kullanılan şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

Altyapı

Ulaşım

Karayolu

Karayoluyla Kayseri'ye 1, Konya'ya 2 saat 30 dakika, Ankara'ya 3 saat, İstanbul'a 7 saat 30 dakika uzaklıktadır.

Havayolu

Nevşehir Kapadokya Havalimanı 1998 yılında hizmete girmiş olan havalimanı Nevşehir'in Gülşehir ilçesinde bulunmaktadır.

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/06/20200610-7.pdf 10 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2020 Vali atanması
  2. Temel Britannica. 13. İstanbul: Ana Yayıncılık A.Ş., Encyclopedia Britannica İnc. Mayıs 1993. s. 85. ISBN 975-7760-02-01 |isbn= değerini kontrol edin: length (yardım).
  3. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 4 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  4. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
  5. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
  6. http://www.nevsehir.gov.tr/nevsehir-valisi-inci-sezer-becel
  7. http://www.nevsehir.bel.tr/haber-detay/8/baskan-ozgecmis
  8. http://www.nevsehirozelidare.gov.tr/il-genel-meclisi-uyeleri
  9. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
  10. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
  11. "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
  12. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
  13. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  22. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  23. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  24. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  25. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  26. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  27. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  28. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  29. "2019 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.
  30. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  31. Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.