Ang San Su Çi

Annesi 1960'ta Hindistan Büyülelçisi olarak görevlendirilince Su Çi de annesiyle birlikte Delhi'a taşındı. 1960 yılında öğrenime başladığı Lady Shri Ram Üniversitesi'nden 1964'te mezun oldu. Ardından yüksek lisans yapmak için Oxford'daki Aziz Hugh's Üniversitesi'ne gitti ve oradan felsefe, politika ve ekonomi alanlarında dereceyle mezun oldu. Mezun olduktan sonra bir zamanlar popüler bir pop şarkıcısı olan Ma Than E ile New York yaşamaya başladı. Burada üç yıl yaşadı ve BM'de bütçe üzerine görevlerde bulundu.[8] Su Çi, bütçeyle ilgili yazılarını tarihçi akademisyen Michael Aris'e gönderiyordu. Zamanla aralarındaki iş ilişkisi, arkadaşlığa dönüştü ve böylelikle Su Çi ve Aris 1972'de evlendiler.[9] Ertesi yıl ilk erkek çocukları Alexander Aris, 1977'de ise Kim Aris dünyaya geldi.

1985-1987 yılları arasında Su Çi, Londra Üniversitesi'nde felsefe alanında uzman öğretim üyesi olarak dersler verdi. 1990 yılında üniversitenin ‘Onursal Üyesi’ seçildi. Daha sonra Hindistan'ın Şimla eyaletindeki bir üniversitede iki yıl boyunca dersler verdi.

1988'de Su Çi, hasta olan annesinin yanında bulunman amacıyla Burma'ya geri döndü. Ancak daha sonra siyasete atıldı ve demokrasi yanlısı harekete öncülük etmeye başladı. Ertesi yıl hükûmet, Su Çi'ye ev hapsi cezası verdi. 1990'da Su Çi'nin öncülük ettiği NLD partisi 59% oy alarak ezici çoğunlukla 1990 genel seçimlerinde kazandı, ancak ülkenin diktatör yönetimi seçimleri tanımadı.[10]

Ev hapsinde olduğu için Su Çi'yi sık sık yabancı diplomatlar ve insan hakları aktivistleri ziyaret ediyordu. Böylelikle hükûmet, Su Çi'yi ‘Batılı emperyalizmin piyonu’ olmakla suçladı; üstelik bir İngiliz vatandaşıyla evli olması da hükûmet için olumsuz bir durum olarak görülüyordu.[11]

1995'in Noelinde eşi ve çocukları ile son kez görüştü. Daha sonra ailesinin vizeleri diktatör yönetim tarafından iptal edildiğinden bir daha Myanmar'a giremediler. Ailesinin Su Çi ile görüşebilmesi için BM Genel Sekreteri Kofi Annan ve Papa II. Ioannes Paulus çağrıda bulundu, ancak bu girişimler sonuç vermedi.

Michael Aris'e 1997'de metastaz evresinde prostat kanseri teşhisi kondu. 27 Mart 1999'de Aris vefat etti.

Su Çi ve ailesinin 1948 tarihli fotoğrafı. Su Çi, yere oturmuş.

Ev hapsi sürerken 2 Mayıs 2008'de meydana gelen Nargis kasırgası yüzünden Su Çi'nin evinin çatısı ağır zarar gördü.[12]

• 20 Temmuz 1989: Sıkıyönetim uyarınca Yangon'da üç yıl boyunca yargılama yapılmaksızın ev hapsinde tutuldu. 10 Temmuz 1995'te ev hapsi sona erdi.
• 23 Eylül 2000: Yeniden ev hapsine yerleştirildi. 19 ay sonra, 6 Mayıs 2002'de serbest bırakıldı.
• 30 Mayıs 2003: Depayin katliamı sonrasında ev hapsine resmî olarak geri gönderilmeden önce üç aydan fazla gizli olarak tutuklu hayat sürdü.
• 25 Mayıs 2007: BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Myanmar diktatörü Than Shwe'ye doğrudan itirazda bulunmasına rağmen, tutukluluğu bir yıl uzadı.
• 24 Ekim 2007: Ev hapsinin 12’nci yılında, dünya çapında 12 şehirde dayanışma gösterileri düzenlendi.
• 27 Mayıs 2008: Ev yasağı, hem uluslararası hukuka hem de Myanmar yasalarına aykırı olmasına rağmen bir yıl süreyle uzatıldı.
• 13 Kasım 2010: Ev hapsi sona erdi.

19 Ağustos 2007'de akaryakıt fiyatlarındaki ani yükselişin ardından Safran Devrimi adlı prostolar baş gösterdi. 22 Eylül 2007'de hâlen ev hapsinde olmasına rağmen Su Çi, Yangon'daki evinin önünde protesto yürüyüşü yapmakta olan Budist keşişleri destekleyici kısa bir konuşma yaptı.[13] Daha sonra Su Çi, Insein Cezaevi'ne gönderildi.[14]

3 Mayıs 2009'da, John Yettaw adlı bir Amerikalı, Inya Gölü'nden yüzerek Su Çi'nin ev hapsinde tutulduğu konuta izinsizce girmeyi başardı ve burada iki gün kaldıktan sonra üçüncü gün tutuklandı. Amerikalı yüzücünün evinde 2 gün saklanmasına izin vermesinden dolayı Su Çi, ev hapsi şartlarını ihlât ettiği iddiasıyla 13 Mayıs'ta tekrar tutuklandı. Amerika yüzücü ise daha sonra çıkarıldığı mahkemede, Su Çi'ye yaklaşan bir suikast girişimini bildirmek için ilahi bir mesaj aldığını, bu nedenle harekete geçtiğini iddia etmiştir.[15]

Su Çi'nin tutuklanması ve ardından yapılan duruşma, Birleşmiş Milletler[16], ABD, Britanya, Tayland[17], Güney Afrika, Japonya[18], ve Burma'nın da üyesi olduğu Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği[19] tarafından kınanmıştır.

Dava, 11 Ağustos 2009 tarihinde Suu Çi'nin üç yıl boyunca ağır işlerle hapse mahkûm edilmesiyle sonuçlandı. Bu ağır ceza, askerî cunta tarafından hafifletildi ve cezası 18 ay fazladan ev hapsine dönüştürüldü.[20] 14 Ağustos'ta Amerikalı Senatör Jim Webb, cunta lideri General Than Shwe ve Su Çi'yi ziyaret etti ve John Yettaw'ın ülkeden sınır dışı edilmesi şartıyla hapisten çıkartılmasını talep etti ve askerî cunta bunu kabul etti.[21] 18 Ağustos'ta ABD Başkanı Barack Obama, ülkenin askeri liderinden Su Çi'nin de dahil olduğu tüm siyasi tutukluları serbest bırakmasını istedi.