2021 Boğaziçi Üniversitesi protestolarına tepkiler

Devlet Bahçeli, yaptığı yazılı açıklamada eylemlere ilişkin olarak; "Boğaziçi Üniversitesi’ne yasal yollardan rektör atanmış ve konu kapanmıştır. Buna tahammül edemeyenlerin şanslarını fazla zorlamamaları, anarşist projelere kapılmamaları hassaten tavsiyemdir." ifadelerini kullandı ve eylemleri "başı ezilmesi gereken bir komplo" olarak nitelendirdi.[1]

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "rutin bir atamanın üniversiteleri kışkırtmak için kullanıldığını" söyledi. Eylemcileri "terörist" olarak niteledi ve CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu'nun 4 Ocak'ta eyleme katılmasına atıfla, Kaftancıoğlu'nun Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi militanı olduğunu öne sürdü.[2] Erdoğan 8 Ocak'taki basın demecinde şöyle konuştu:

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Melih Bulu'ya karşı olan tepkilerinde öğretim üyelerinin ve öğrencilerin yanında olduğunu belirtti.[3]

Akademisyenler çeşitli haber kanallarında, gazetelerde, sosyal medya platformlarında söz konusu rektör ataması hakkında görüş ve düşüncelerini paylaşmaya başladı, bunlardan bazı kısa alıntılar aşağıdaki gibidir, daha kapsamlı bilgiye kaynakçadan ulaşılabilir.

• Bilim Akademisi tarafından 5 Ocak 2021 tarihinde yapılan açıklamada Türkiye’deki üniversite sistemi ile ilgili olarak Bilim Akademisi Yönetim Kurulu’nun geçmişte yayınladığı çalışmalara tekrar işaret edildi. Bu çalışmalarda üniversite özerkliği ve liyakat konularının önemi vurgulandı.[4][5][6][7]
• Ersin Kalaycıoğlu 6 Ocak 2021 tarihinde yaptığı açıklamada: "Melih Bey bu göreve çok layık da olabilir ben bunu değerlendiremem. Ama Rektörü olduğu Haliç Üniversitesi’nden alınırken de, yeni atandığı Boğaziçi Üniversitesi’ne atanırken de ne Haliç Üniversitesi’ne ne de Boğaziçi Üniversitesi’ne, bu üniversitelerin öğretim üyelerine bu durum sorulmamıştır. Bu çok açık biçimde bu üniversiteleri adam yerine koymamaktır. " dedi.[8]
• Yusuf Ziya Özcan 7 Ocak 2021 tarihinde yaptığı açıklamada: " Boğaziçi Üniversitesi'nde yaşananlar tamamen hayal kırıklığı. Çünkü ileriye gideceğimize gün geçtikçe geriye gidiyoruz. Üniversitelerdeki kalitesizliğin en büyük nedeni; liyakatın olmaması. Lisan bilmeyen hocalar, üniversitelere yerleştirildi. " dedi.[9]
• Rıza Türmen 7 Ocak 2021 tarihli yazısında " Bilim insanı, siyasal iktidarın hoşuna gitmeyecek yeni düşünceler, yeni görüşler ortaya attığında, bilimsel özgürlük duvarı ile korunacağından emin olmalı. Akademik özgürlük, ifade özgürlüğünün bir parçası olmakla birlikte, ifade özgürlüğüne getirilen genel korumanın ötesinde bir koruma gerektirir. Bu da üniversitenin özerk yapısıyla yakından ilişkili. O nedenle gelişmiş üniversitelerin hemen hepsinde rektör belirleme süreci siyasal otorite dışında, üniversitenin iç dinamikleriyle gerçekleşir. Atamayı sembolik olarak Bakan ya da Cumhurbaşkanı yapsa bile esas olan üniversitenin kararı. Pek çok üniversitede öğrenciler de rektör seçiminde etkin bir role sahip.” dedi.[10]
• Şevket Pamuk 9 Ocak 2021 tarihinde yaptığı açıklamada " Türkiye'de kamu üniversiteleri arasında Boğaziçi Üniversitesi en yukardaki birkaç üniversiteden bir tanesi çıkıyor. Daha iyi olabilir mi, tabi daha iyi olabilir. Ama bu dışarıdan birisini atamakla olacak bir şey değil. Yönetim “Biz bunu daha iyi biliriz” diyerek kararları kendi vermeye başlayabilir. Bu şimdiye kadar özveriyle çalışmakta olan, yönetime katkıda bulunan hocaları soğutacaktır. Bu motivasyon kaybı olacaktır. Siz bir bölüme bir iki kişi, hiç liyakat bakımından yeri olmayan kişileri getirip koyarsanız, ondan sonra o bölümde her şey bozulur.Bunun sonucu sadece liyakatli öğretim üyelerinin üniversiteden ayrılması değil, varolan öğretim üyelerinin motivasyonları da düşecektir. Kurumsal enerji kaybolacaktır. " dedi.[11]
• Üstün Ergüder 12 Ocak 2021 tarihinde Milliyet Gazetesi ile yaptığı röportajda : " Üniversiteler çok özel kurumlardır. Liseden, yüksekokuldan farkı düşünen insan yetiştirmenin misyonlarının en önemli parçası olmasıdır. Üniversitelerin, fikir üretmek, merak uyandırmak, aykırı fikirleri tartışabilmek gibi misyonları vardır.. Üniversitelerin özerk olup, topluma yeni modeller sunması gerekir. Değişimi sevmeyen her şeyin tek model olduğu ve tek elden yönetildiği modelde üniversiteyi öldürürsünüz.. Öğrencilere ve öğretim üyelerine önerim, kurumun değerlerini korumalarıdır. Kimse gemiyi terk etmeden işini en iyi şekilde yapmaya devam etsin. Rektör gelir geçer, önemli olan kurumun değerleridir.. Türkiye’de her dönemin ayrı zorlukları vardı. Günümüzdeki merkezileşmeye bağlı otoriter yapının, üniversitelere zarar verdiğini düşünüyorum. Boğaziçi Üniversitesi üzerindeki baskının artmasından endişeliyim. Sürecin yurtdışında büyük yansımaları olacaktır. Zarar gören ülkemiz oluyor.. " dedi.[12]
• Daron Acemoğlu 12 Ocak 2021 tarihinde yaptığı açıklamada: " Sorun atanan kişinin özellikleri değil, siyasi bir atama yapılması. Üniversiteler için siyasi atamanın bedeli çok yüksek olur, Herhangi bir yerde siyasi atama yaptığınız zaman buranın bağımsızlığını, özerkliğini kaybetmiş oluyorsunuz. Türkiye'deki bilimin geri gitmesi bunun bir sonucu olur.. " dedi.[13][14]
• Ayşe Erzan 12 Ocak 2021 tarihinde “SiyasiHaber.Org” isimli YouTube yayınında yaptığı açıklamada: " Boğaziçi Üniversitesi Türkiye’deki araştırma, yayın konularında bayağı üstte olan, üçüncü dördüncü olmuş olan bazı senelerde bir okul. Bu atamayla buradaki öğretim üyelerinin şevki, çalışma verimlilikleri, öğrencinin morali, bütün bunların ne olacağını yani Boğaziçi Üniversitesi’nin kendi görevi olan işlevleri nasıl yerine getireceğini, böyle bir lider ile nasıl yerine getirebileceğini, sormak zorundayız… Birden bire paraşütle ve işte 2016 OHAL döneminin esiri bir KHK’nın daha da zecri aşamalarına varıldıktan sonra tek kişilik bir atama yöntemiyle Boğaziçi Üniversitesi’nin başına gelen bir kişi bu üniversite tanımına uymamaktadır. " dedi.[15]
• Dani Rodrik 13 Ocak 2021 tarihinde sözkonusu atama ve intihal iddiaları ile ilgili olarak:"Üniversiteler bilim yuvalarıdır. Üniversitelerin bağımsız, özerk bir şekilde çalışmaları, akademik yayın hürriyetinin olması, her türlü konunun konuşulabilmesi çok önemli, bilimsel bağımsızlık çok önemli. " dedi. Ayrıca atanan rektör hakkındaki intihal iddialarının bağımsız bir akademik kurul tarafından incelenmesi gerektiğini belirtti.[16][17][18]
• Zafer Toprak 14 Ocak tarihinde “Bilim Akademisi” YouTube yayınında okul dışından rektör atanması kararı ile ilgili olarak yaptığı açıklamada: "Kararı yanlış buluyorum. Herşeyden evvel Boğaziçi Üniversitesi’nde son derece yetkin, rektörlük konumunda olabilecek hocalarımız var ve bunlar üniversiteyi yakından tanıyan kişiler." dedi.[19] Ayrıca "Üniversitelerimize siyasi kimliği olan veya o kimlikle bir aralık ilişkisi olmuş kişilerin atanmaması gerekir, çünkü gayriihtiyari önyargıların oluşmasına neden olur belirli kurumsal yapılanmalarda. Bu bir gerçek, üniversiteler bu konuda çok hassas, bunu belirtmek isterim. Yani emir komuta zincirinin olacağı, yürüyeceği kurumlar değildir üniversiteler. Üniversiteler bir noktada kendi iradeleriyle varolmayı bilen, bilebilen kurumlardır. Bunların hepsi son derece eğitilmiş insanlar, bunlara ders vermek diye bir şey sözkonusu olamaz." dedi.[20]
• Mehmet Toner 18 Ocak 2021 tarihinde “Bilim Akademisi” YouTube yayınında yaptığı açıklamada: "İş başına gelen rektörün üniversitenin içinden belli bir prosesten bir komiteden geçtikten sonra atanması lazım. Tepeden gelme bir anda sabahleyin gazeteyi okuyorsunuz üniversitenize yeni bir rektör atanmış, bu dünyanın hiçbiryerinde yani en azından demokratik ülkelerin hiçbirinde uyumlu bir atama şekli değildir. " dedi.[21]
• Uğur Ersoy 18 Ocak 2021 tarihinde yaptığı açıklamada: " Dört Ocak sabahı her zaman yaptığım gibi Üniversite`ye gitmek üzere yola çıktım. Etiler`de çok sayıda polis dikkatimi çekti. Üniversite`ye yaklaştığımda ise kapıda ve etrafta polis kaynıyordu. Bu sayıda polis görünce endişeye kapıldım, demek ki çok önemli ve tehlikeli bir olay vardı üniversitemizde! Üniversite`ye girip odama ulaşınca, bu polis kalabalığının nedenini öğrendim, Üniversite`ye yeni bir rektör atanmıştı. Demek ki yeni rektör, polis refakatinde gelmişti üniversiteye. Düşündüm, acaba atandığı üniversiteye polisle gelen başka bir rektör var mıdır bu dünyada? Sanırım üniversite mensupları ile konuşulmadan, onlara danışılmadan, üniversite dışından atanmış olmanın tedirginliği vardı rektörün. Son günlerdeki Boğaziçi Üniversitesi`nde yaşanan olaylar beni 50 yıl öncesine götürdü. " dedi.[22]
• Raşit Tükel 21 Ocak 2021 tarihli basın açıklamasında: "Demokratik, özerk, özgür ve katılımcı üniversiteyi savunuyoruz. Bununla ilgili mücadelemizi sürdüreceğiz, Boğaziçi’nde direnen öğrencilerin ve akademisyenlerin yanında olmaya devam edeceğiz." dedi.[23]
• İzzettin Önder 22 Ocak 2021 tarihinde yaptığı açıklamada: Boğaziçi’nde diğer devlet üniversitelerinden farklı olarak, yukarıdan rektör ya da dekan baskısı yoktur. Aşağıdan yukarıya yönetim vardır. Yani bölüme alınacak bir hoca için aşağıda karar verilir. Dekan ve rektör bunu onaylar sadece. O tür kararlarda rektörün bir kanaati olmaz Boğaziçi’nde. Bu tabi AKP hükümet’inin yapısına ters bir şey… Bu demokratik yönetim AKP’nin iklimine uymadı. " dedi.[24]
• Cemal Kafadar bu atama kararı hakkındaki ilk izlenimleri ile ilgili “Boğaziçi Akademi” YouTube yayınında 23 Ocak 2021 tarihinde yaptığı açıklamada : "Yekta Saraç beye bir mesaj da yolladım. Bu karar yanlış bir karar, çok çok kötü yanlış bir karar. Eğer bu bir burun sürtme girişimi değilse, ki öyle olduğunu düşünmek istemiyorum, bu kararın gerek okulda gerekse uluslararası akademik camiada nasıl algılanacağını öngörememek bir basiret tutulmasıdır.. Bu karar şu anda tedris ve tetkik ile uğraşması beklenen hocalar ve öğrenciler için büyük bir vakit israfı, büyük bir üzüntü kaynağıdır. Zararın, yani bu kararın neresinden dönülse kardır." dedi.[25]
• Tahsin Yeşildere 25 Ocak 2021 tarihinde 24 Saat’e yaptığı açıklamada: "Akademiye 2009’da girip çok kısa süreli akademik hayatı olan bir kişi Boğaziçi gibi uluslararası tanınırlığı olan Türkiye’nin en önemli üniversitesine rektör atanıyor. Bu tamamen siyasi bir atamadır. " dedi.[26]
• Mustafa Öztürk 26 Ocak 2021 tarihinde “Rusen Cakir medyascope” isimli YouTube yayınında yaptığı açıklamada: "150 yıllık geleneği olan, özellikle mezun olduktan sonra iş dünyasında bile birbirlerini takip eden, destek olan, siyasi ideolojik kimliklerden daha üstte bir bağlılık yaratmış bir geleneği olan Boğaziçi şimdi yapılan bu uygulamayla “geleneklerini tamamen kaybedecek, teslimiyetçi bir ruhla tamam biz beyaz bayrak çektik” demeyecekler, bence daha fazla kenetlenecekler, daha fazla bilenecekler, Türkiye’de maalesef hep bu gerginlik iklimine tekrar bir katkı sağlayacak bir bilinç bilenmesi yaşayacaklar, rahatsız edici bu durum. " dedi.[27]
• Timur Kuran 28 Ocak 2021 tarihinde ÖTK BOUN isimli YouTube yayınında yaptığı açıklamada: "Boğaziçi Üniversitesi’ndeki son atamayı çok sağlıksız buluyorum. Atamanın cumhurbaşkanı tarafından yapılması sakat. Partili bir cumhurbaşkanı tarafından yapılması özellikle sakıncalı. Neden? Rektörlük makamı ulusal politikanın içine çekilmiş oluyor. Özerk olması gereken üniversite politik bir maşaya dönüşüyor ya da araca dönüşüyor. Büyük sorun atanan şahıs değil. Atamanın cumhurbaşkanı tarafından yapılması, üniversite fiilen ona bağlanmış oluyor, cumhurbaşkanlığına bağlanmış oluyor. Türkiye’de güçlerin bir elde toplanmasına bir halka daha eklenmiş oluyor. " dedi.[28]

• Boğaziçi Üniversitesi Mezunları Derneği (BÜMED) üniversitenin ilkeleri, düşünce özgürlüğü ve seçim iradesine yapılan müdahaleleri kabul etmediklerini açıkladı.[29] 18.000 üyesi bulunan BÜMED, öğrencilerin, akademisyenlerin ve idari kadronun yanında olmaya devam edeceklerini duyurdu.[29][30]

Yurtdışında yaşayan Boğaziçi Mezunları küçük gruplar halinde gösteriler yapmaya başladı. Instagram, Twitter gibi sosyal medya üzerinden de paylaşılan bu etkinliklerde mezunlar sözkonusu atama kararını protesto etti ve üniversitedeki öğrencilere ve öğretim üyelerine desteklerini iletti. Etkinlik yapılan kentlerden bazıları aşağıdaki gibidir:

• New York’ta Hudson Nehri kıyısında 24 Ocak 2021 tarihinde toplanan Boğaziçi dostları ve mezunları bir grup “Kabul Etmiyoruz, Vazgeçmiyoruz! ” şeklinde slogan atarak rektör atamasına tepki gösterdiler.[31]
• Berlin'de Humboldt Üniversitesi önünde Boğaziçi ve diğer üniversite mezunları ve akademisyenlerinden oluşan bir grup gerçekleştirdikleri protesto gösterisinde “Bizler Boğaziçi ve Türkiye'deki diğer üniversitelerin yurt dışı mezunları olarak, evimizdeki gösterilere dair haberleri kaygı ile izliyoruz. Tüm kalbimizle üniversitemizin yeni atamasını protesto edenlerin yanındayız” dedi.[32]
• Sydney kentinde yaşayan Boğaziçi Mezunu bir grup rektörlük atamasına tepki gösterdi.[33]
• Paris’te Sorbonne Üniversitesi’nde düzenlenen bir gösteride rektör ataması protesto edildi.[34]
• Amsterdam’da bir araya gelen mezunlar " Boğaziçi seçim istiyor, kabul etmiyoruz, vazgeçmiyoruz" pankartı açtı ve "Her birimizin hayata bakışını biçimlendirmiş, kimliğini şekillendirmiş, becerilerine önemli katkılarda bulunmuş, başka türlü sahip olamayacağımız imkanlar sunmuş olan okulumuzun yanında olduğumuzun bilinmesini istiyoruz. Boğaziçi’ndeki öğrenci arkadaşlarımızı, değerli akademisyenlerimizi ve emektar idari personelimizi tüm kalbimizle destekliyoruz. " dedi.[35]
• Münih’te Max-Joseph Meydanı’nda gösteri düzenleyen Boğaziçi Mezunları yaptıkları basın açıklamasında "Türkiye'nin farklı şehirlerinden gelen, Münih’te yaşayan Boğaziçi Üniversitesi mezunları olarak, senatomuzun belirlediği ilkeleri savunuyor, ülkemiz ve üniversitemiz ile ilgili tüm gelişmeleri endişeyle takip ediyoruz. " dedi.[36]
• İsveç’te okuyan bir grup öğrenci "İsveç’ten Boğaziçi’ne Selam! ", "Kayyum Rektör İstifa! ", "Her Yer Boğaziçi! " pankartları ile gösteri yaptı.[37] Malmö’de "BOĞAZİÇİ SEÇİM İSTİYOR" pankartı açıldı.[38]
• Kanada’nın Vancouver kentinde düzenlenen bir protesto gösterisinde "BOĞAZİÇİ VANCOUVER KANADA" , "KABUL ETMİYORUZ. DİREN BOUN" pankartları açıldı.[39]
• Boston’da pankartlar açılarak atama kararı protesto edildi.[40]
• Seattle kentinde bir grup tarafından açılan pankartlar ile atama kararı protesto edildi.[41]
• Brisbane’de "KAYYUM REKTÖRE HAYIR, AUSTRALIA" pankartı açıldı.[42]
• Belçika’da "WE DON’T ACCEPT. WE DON’T GIVE UP! (Kabul Etmiyoruz. Vazgeçmiyoruz!)" pankartı açıldı.[43] Brüksel’de yapılan gösteride atanan rektöre istifa çağrısı yapıldı.[44]
• Dublin’de biraraya gelenler tarafından açılan pankartlar ile atama kararı protesto edildi.[45]
• Dubai’de "BOĞAZİÇİ SEÇİM İSTİYOR", "HOCALARIMIZIN YANINDAYIZ", "HAYAT SEÇİNCE GÜZEL" gibi pankartlar açan mezunlar tepkilerini gösterdi.[46]